Direct na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne reisde de in Hongarije wonende schrijver Jaap Scholten naar de Oekraïens-Hongaarse grens, waar hij een Oekraïens gezin ophaalde dat hij onderdak biedt. Scholten houdt voor EW een persoonlijk logboek bij over de oorlog in zijn buurland en de geschiedenis van de regio. In deel 5: over Oleksiy Arestovich, de woordvoerder die werkt als kalmeringsmiddel voor 44 miljoen Oekraïners.
Jaap Scholten (1963) is schrijver van fictie en non-fictie (o.a. Kameraad Baron, waar hij de Libris Geschiedenis Prijs voor kreeg). Hij woont sinds 2003 in Oost-Europa en werkt momenteel aan een non-fictie boek over een ménage-à-trois tegen de achtergrond van de drie grote rijken – het Russische, Habsburgse en Ottomaanse Rijk.
Scholten houdt voor EW een persoonlijk logboek bij over de oorlog in Oekraïne en de geschiedenis van de regio.
Somogy, donderdagochtend 24 maart, 12.00 uur
De favoriete woordvoerder van Jeva, en van een groot deel van de Oekraïense bevolking, is Oleksiy Arestovich. Hij is acteur, columnist, blogger en woordvoerder voor de regering, maar bovenal een medicijn voor het volk. En dat kunnen de Oekraïners gebruiken, met de vernietiging die Poetin brengt.
In de Oekraïense chatgroepen op Telegram zie ik vandaag weer meer beelden van Russische tanks die worden opgeblazen en minder van kapotgebombardeerde gebouwen. Ik vermoed dat Poetin zich in het etmaal voordat de NAVO en de EU bij elkaar komen even inhoudt, opdat de verzamelde regeringsleiders niet te verse beelden van gebombardeerde ziekenhuizen en gewonde kinderen op hun netvlies hebben. Met opblazen en bombarderen zal hij vannacht en morgen ongetwijfeld weer hard doorgaan.
De kinderen van Jeva en Alexey spelen onafgebroken buiten, klimmen overal op en in waar je maar op en in kan klimmen en rennen rond met onze honden. De honden vinden het geweldig, maar de energie van de drie Oekraïense jongetjes – die dagen opgesloten hebben gezeten in een Volkswagen-bus en daarna in ons appartement in Boedapest – is zelfs onze jonge honden (een en twee jaar oud) soms te veel. Alexey en Jeva, de ouders van het wilde drietal, zitten een groot deel van de dag met hun mobieltjes op de veranda van het gastenhuis. Het huis heeft gewoonlijk geen internet – het wordt gebruikt voor vrienden en familieleden die naar het afgelegen dorp komen voor de natuur, paardrijden en de jacht – maar Ilona heeft net op tijd mobiel internet weten te organiseren.
Lees hier de vorige bijdrage van Jaap Scholten: Het verhaal van een kip en de waanzin van de oorlog
Overdag laten we elkaar met rust en hebben contact via Whatsapp,
’s avonds drinken we samen, dat is de routine. Dat drinken gebeurt buiten, we zitten op de langwerpige veranda. Er wordt een vuur gestookt. Het is rond het vriespunt. Onze Oekraïense gasten lijken de kou niet op te merken, ook al zoiets waardoor de duizenden Syriërs, door een desperate Poetin opgetrommeld, snel de brui aan deze oorlog zullen geven – de kou en de modder. Laten we hopen dat het ’s nachts nog even blijft vriezen. Het is zo koud dat onze ruwharige teckel onder het vuur gaat liggen.
Lees verder onder de foto
Het andere Oekraïense gezin, dat iets verderop bij mijn schoonouders bivakkeert, is er ook. Zij, Jelena, geniet erg van het janken van de jakhalzen (lijkt op het janken van wolven, alleen iets hoger van toon). Ze lacht verrukt wanneer ze de jakhalzen nadoet. Dit is een van donkerste plekken van Europa, met minimale lichtvervuiling ’s nachts. De sterren staan spectaculair boven ons. Alexey rookt dunne zelfgedraaide sigaretjes, ook daarom zitten we misschien buiten, en om de kinderen niet ongerust te laten worden door de gesprekken – vooral de oudste zoon, Misha, acht jaar, een sensitieve jongen, is aangeslagen door alles en zegt herhaaldelijk dat hij niet dood wil.
Daar op de veranda laat Jeva mij filmpjes zien van woordvoerder Oleksiy Arestovich. Er zijn een stuk of vijf woordvoerders van de Oekraïense regering, die ik in de chatgroepen steeds voorbij zie komen. Ik versta geen woord van wat ze zeggen, maar hun stoere, onbewogen uitstraling boezemt zelfs mij vertrouwen in: ze zijn onverslaanbaar en de Russen zijn nog heel ver van het regeringscentrum. De Oekraïense leiding en leger staan ferm.
Lees verder onder de schermafbeelding
De toespraken van Arestovich zijn veel belangrijker voor Jeva en Jelena – iedereen die de grens is overgekomen, heeft familie, geliefden en vrienden achtergelaten in het land dat gebombardeerd en verkracht wordt en voelt zich in minder of meerdere mate schuldig veilig te zijn – dan die van Volodymyr Zelensky. Arestovich spreekt heel zacht, het is bijna fluisteren, heel rustig, en schijnbaar in mooi Oekraïens. Zijn lispelen is zeer rustgevend.
‘Het is als een slaapliedje, je kan er rustig door slapen,’ legt Jeva me uit. Hij zit meestal een beetje onderuitgezakt, heeft kort haar en draagt een donkergroen vest. Een geel-blauwe vlag achter hem. Het is geen knappe man, toch gaan Jeva’s en Jelena’s ogen fonkelen wanneer ze zijn stem nadoen. Sputterend als een jong diertje. Jeva laat me zien dat er zelfs al foto’s rondgaan op Telegram en in de MAMA’s chatgroep (van jonge moeders) van medicijnverpakkingen met het hoofd van Oleksiy Arestovich erop – kalmeringsmiddel voor 44 miljoen Oekraïners:
EW publiceert een selectie van de logboeken van Jaap Scholten. Lees ze hier allemaal.