Het Cyrillische alfabet kent geen Z. Desondanks wordt de letter Ruslandbreed op kleding gedragen, op gebouwen geprojecteerd en vormen kinderen de letter om hun steun aan de Russische troepen in Oekraïne te uiten. Kamil Galeev, een oppositieactivist die werkte voor het Woodrow Wilson onderzoekscentrum in Washington DC, schrijft daarover: ‘Rusland is nu fascistisch’. Hoe de Z een nieuwe swastika kan worden.
Het is ruim een week geleden dat Russische militaire voertuigen Oekraïne binnenreden. Al gauw viel op dat voertuigen een Z, een Z met een vierkant eromheen, een V of een O op hun voertuigen hadden aangebracht. De Z in het vierkantje bleek te staan voor de troepen uit het Russische Belgorod die Charkov aanvallen, de Z voor troepen uit De Krim, de V voor mariniers die vanuit westelijk Wit-Rusland de grens zijn overgestoken en de O voor troepen die vanuit oostelijk Wit-Rusland zijn binnengevallen. De letters waren meestal met tape op de voertuigen geplakt.
Abonnee worden?Dagelijks op de hoogte blijven van de laatste actualiteiten, achtergronden en commentaren van onze redactie? Bekijk ons aanbod en krijg onbeperkt toegang tot alle digitale artikelen en edities van EW.
Bekijk de mogelijkheden voor een (digitaal) abonnement hier
Over Jesse Owens
Vooral de Z heeft een symbolische waarde gekregen. De Russische gymnast Ivan Kuliak droeg een Z op de borst toen hij bij een recente wedstrijd in Doha derde werd en de bronzen medaille ontving. Op de hoogste podiumtrede stond Illia Kovtun, een Oekraïner. Kovtun keek met afschuw naar Kuliak. Of Kuliak de Z gedwongen droeg, of dit uit voorzorg deed om familie in Rusland niet in gevaar te brengen, of daadwerkelijk uit eigen beweging zijn steun wilde uitspreken aan de Oekraïners slachtende Russische troepen, is niet duidelijk.
Of misschien wilde hij zijn sympathie betuigen aan de in Oekraïne omgekomen dienstplichtigen. Hoe het ook zij, ongemakkelijk was het op zijn minst, want het riep herinneringen op aan de Olympische Spelen in Berlijn in 1936. De Amerikaan Jesse Owens, een zwarte atleet, won daar en destijds vier gouden medailles en werd tijdens wedstrijden en huldigingen omringd door swastika’s en atleten en officials die de Hitlergroet brachten.
T-shirts met Z verkocht door Russia Today
Wel wordt langzamerhand duidelijk dat Vladimir Poetins Russische mediakanalen de Z volop promoten. Zo verkoopt nieuwszender Russia Today T-shirts met de Z. Galeev heeft zelfs foto’s gepubliceerd van Russische soldaten die een Z maakten van badges van Oekraïense soldaten die ze zouden hebben gedood. Ook laten neonborden in onder meer Sint-Petersburg geen reclame zien, maar de Z.
Lees ook dit commentaar over Russia Today en meer: Brussels verbod op Russische propagandazenders is heel onverstandig
In de Servische hoofdstad Belgrado hielden duizenden pro-Russische sympathisanten borden omhoog met daarop de Z. Een deel van de Serviërs voelt zich verwant met Rusland. Tijdens de Joegoslavië-oorlog groeten de Serviërs en Russische vredestroepen elkaar met drie vingers. Daarmee de Eenheid, van de christelijke Heilige Drie-eenheid, tussen de Russisch-orthodoxe en Servisch-orthodoxe soldaten benadrukkend. Voor islamitische Bosniërs werd dit een symbool van gruwelijkheden, aangezien velen van hen door Serviërs werden afgeslacht.
Onschuldige symbolen raken besmet
Of de Z ook de lading van de drie vingers of de swastika krijgt, is uiteraard nog niet te zeggen. Vaststaat dat de swastika millennialang een onschuldig symbool was waarvan de naam uit het Sanskriet komt en onder meer ‘geluk’ betekent. In hindoeïsme en boeddhisme werd het symbool gebruikt, en het Amerikaanse leger gebruikte een oranje swastika ter ere van de Indianen die er dienden. Uiteraard is sinds de nazi-misdaden de swastika een symbool van de duisterste duisternis. Het valt niet uit te sluiten dat die mooie letter Z ook besmeurd raakt gezien de misdaden van Poetins manschappen tegen Oekraïners én Russen in Rusland zelf. Zelfs het alfabet zou dan niet veilig blijken voor de agressie van Poetin.