Vandaag, vrijdag 8 april, wordt het vijfde sanctiepakket voor Rusland van de Europese Unie van kracht. Olie maakt daarvan geen deel uit. Nu de oorlog alweer zes weken duurt, lijken er wel wat scheurtjes te ontstaan in het eerder zo ferme bastion van de EU.
Sinds het begin van Poetins oorlog in Oekraïne, en ook in de aanloop naar die vermaledijde 24ste februari, straalt de Europese Unie een opmerkelijke eensgezindheid uit. Net als de eerder door de Franse president Emmanuel Macron ‘hersendood’ verklaarde NAVO trouwens. Hoe vaak hebben we sindsdien niet gehoord dat Poetin het tegengestelde heeft bereikt van wat hij beoogde: de twee machtsblokken tonen meer eensgezindheid dan ooit.
Maar nu de oorlog alweer zes weken duurt, en een nieuwe fase lijkt te zijn ingegaan, lijken er wat scheurtjes te ontstaan in het bastion van de EU. Dat is ook niet onbegrijpelijk. Dat er oorlog is in Oekraïne, daaraan zijn we, hoe cynisch het ook klinkt, inmiddels gewend. En de 27 natiestaten die samen de EU vormen, hebben allemaal hun eigen economieën en dus ook hun eigen prioriteiten.
Logisch dat teamspirit EU een beetje minder is
Zo is het ene land afhankelijker van Russische energie uit gas, olie en steenkool, dan het andere. En sommige landen worden juist gedreven door historische rancune jegens de Rus, en andere weer door historische banden.
Dus logisch dat de teamspirit van eind februari, begin maart, zeg maar het begin van de competitie, een beetje minder is geworden. Sommige landen kiezen inmiddels voor soloacties, in plaats van voor samenspel.
Zo heeft na Litouwen nu ook Estland laten weten helemaal geen gas en olie meer uit Rusland te zullen betrekken. En het eigenwijze Hongarije, gesterkt door de monsteroverwinning van ‘Poetinvriend’ Viktor Orbán op 3 april, blijft gas en olie uit Rusland wel degelijk met roebels betalen.
Afhankelijkheid van Russische energie is moeilijk uit te leggen
De afhankelijkheid van de Russische energiebronnen is inderdaad moeilijk uit te leggen. Aan de ene kant doet de EU er met sancties alles aan om de Russische (oorlogs)economie te breken. Aan de andere kant maken de EU-lidstaten dagelijks een bedrag van 700 miljoen tot 1 miljard euro (het bedrag hangt af van de gehanteerde bron) over naar Moskou, waarmee ze dan weer Poetins, overigens nogal haperende, oorlogsmachine financieren.
Lees ook: Het Europees Parlement deed donderdag 7 april dan ook een oproep aan de lidstaten om per direct te stoppen met het afnemen van kolen, olie en gas uit Rusland. Een oproep voor de bühne, want hierover heeft het machteloze parlement niets te zeggen.
En er zijn gewoon nog te veel praktische bezwaren. Duitsland voelt er weinig voor om te stoppen met het gebruik van Russische energie. Het land vreest in dat geval een economische crisis – en nog meer inflatie – met ondraaglijk uitstralende pijn naar de rest van de EU. Samen met Oostenrijk en Hongarije heeft Duitsland ervoor gezorgd dat olie is uitgesloten van het vijfde sanctiepakket.
Importverbod op Russisch hout, wodka en kaviaar
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en haar team hebben ook dit sanctiepakket opgesteld. Dat Von der Leyen het nieuwe pakket publiekelijk aankondigde, terwijl de onderhandelingen nog gaande waren, leidde tot onvrede bij diplomaten. Zij voelden zich voor voldongen feiten gesteld.
Lees ook: Uiteindelijk is er een deal gekomen over uitfasering (vier maanden) van Russische steenkool. Ook al lopen contracten langer door, er komt over 12o dagen geen Russisch kooltje meer de EU in.
Daarnaast komt er onder meer een verbod op wegtransport (behalve voor voedsel en medicijnen) uit Rusland en mogen onder Russische vlag varende schepen niet meer aanleggen in EU-havens (beetje symbolisch want de meeste Russische schepen hebben al een andere vlag gehesen). Treinvervoer is uitgesloten omdat er ook veel uit andere landen wordt geïmporteerd (China) die het spoor gebruiken.
Ook komt er een importverbod op Russisch hout, wodka en zeevruchten (kaviaar!). Volgens de Europese Commissie is de gehele nieuwe importban goed voor 9 procent (in euro’s) van wat Rusland vóór 24 februari naar de EU exporteerde
Voorts worden van 217 Russen de bezittingen in de EU bevroren, onder wie de dochters van Poetin, Katerina Tikhonova en Maria Vorontsova. Inmiddels vallen 1.091 Russische individuen onder de sancties.
Beter om Orbán in het EU-bastion te houden
Viktor Orbán zou de grootste bezwaren hebben opgeworpen tegen de sancties. Nadat Ursula von der Leyen eerder deze week bekendmaakte dat de Europese Commissie het rechtsstaatmechanisme activeert, om zo Hongarije te straffen met het inhouden van EU-subsidies, viel niet veel anders te verwachten.
Orbán heeft overigens vlak na zijn monsterzege gezegd dat hij graag in Boedapest een bijeenkomst organiseert met Rusland, Oekraïne, Duitsland en Frankrijk (het zogenoemde Normandy Format). Gezien Orbáns goede relaties met Poetin lijkt het verstandiger om hem in het EU-bastion te houden, als laatste lijntje met de steeds slechter bereikbare man in het Kremlin, dan hem eruit te duwen.