Niet met een afdaling van een gouden roltrap, maar met een persconferentie in zijn golfresort Mar-a-Lago. Zo kondigde Donald Trump op 15 november zijn kandidatuur aan voor de presidentsverkiezingen in 2024. Trump wil er nog een keer vol voor gaan, maar ziet ook zijn partij dat zitten? Na de tussentijdse verkiezingen is de kritiek op de oud-president flink toegenomen.
Amerikanen zijn nog niet terug van de stembus of de volgende verkiezingsstrijd barst alweer los. Met zijn gooi naar het presidentschap in 2024 begint Trump ongebruikelijk vroeg aan de verkiezingsstrijd. Er zijn nog twee jaar te gaan tot de stembusgang op dinsdag 5 november 2024. Pas in het voorjaar van 2024 houden de Democratische en de Republikeinse partij hun voorverkiezingen.
Trump stopte sinds 2015 nooit met campagne voeren
De vroege kandidaatstelling past bij de stijl van Trump. Hij houdt zich niet aan de politieke normen. Bovendien is hij nooit gestopt met campagne voeren sinds zijn politieke carriére in 2015 begon.
Lees dit omslagverhaal terug: Schaduw van Donald Trump hangt over tussentijdse verkiezingen
Hij voerde in 2016 campagne om het presidentschap, daarna om de tussentijdse verkiezingen van 2018, vervolgens weer om het presidentschap, en de afgelopen twee jaar opnieuw voor de tussentijdse verkiezingen. Ook na zijn gedwongen vertrek uit het Witte Huis in 2021 stopte Trump niet met campagne voeren.
Trump wil gevestigde orde opnieuw verslaan
Bij zijn aankondiging noemde Trump de Verenigde Staten een corrupt land. ‘Om ons land weer groots en glorieus te maken, ben ik weer kandidaat.’ Zijn campagne zal de corruptie en gevestigde orde aanvallen en eronder krijgen. ‘De comeback begint nu.’ Dat Trump over corruptie spreekt, heeft er alles mee te maken dat hij zijn verlies in de race van 2020 nog altijd weigert te erkennen.
Die strijd tegen de verkiezingsuitslag van 2020 mondde op 6 januari 2021 uit in de Capitool-bestorming. De bezetting van het Amerikaanse parlement heeft Trump altijd verdedigd, ook al vielen er doden. Naar zijn precieze rol bij de bestorming lopen diverse onderzoeken die hem in problemen kunnen brengen.
Justitiële onderzoeken hangen oud-president boven het hoofd
Dat is een van de redenen waarom Trump zich nu kandidaat stelt. Naast een onderzoekscommissie in het Huis van Afgevaardigden doet ook het ministerie van Justitie onderzoek naar de bestorming. Voor dat ministerie wordt de afweging om Trump te vervolgen ingewikkelder nu hij weer kandidaat is. Trump en zijn aanhangers zullen een mogelijke vervolging aangrijpen om vol op het orgel te gaan over corruptie en politieke motieven bij Justitie.
Ook in de staat Georgia hangt Trump een onderzoek boven het hoofd. Daar probeerde hij volgens aanklagers de verkiezingsuitslag te beïnvloeden. Ambtenaren zouden door Trump onder druk zijn gezet om de uitslag te veranderen. In een uitgelekt telefoongesprek vroeg Trump in december 2020 bijvoorbeeld om 11.780 stemmen te ‘vinden’.
Partij twijfelt wegens onderzoeken en aantrekkelijkheid van Trump
De laatste justitiële dreiging voor Trump is de FBI-inval eerder dit jaar in de villa op zijn Mar-a-Lago-resort. Daar werden ‘geclassificeerde’ documenten gevonden. Die had Trump na zijn presidentschap moeten overdragen aan het Nationaal Archief. Tussen de documenten zaten papieren met geheime informatie over China en Iran. In geen van de onderzoeken is Trump op dit moment al aangeklaagd.
Lees ook: Naast de juridische kopzorgen leven er binnen de Republikeinse Partij grote twijfels over Trumps potentie om de race nogmaals te winnen. Alle verkiezingen sinds Trump in 2016 won, zijn door de partij als een worsteling ervaren. Ook bij de afgelopen tussentijdse verkiezingen viel het resultaat niet mee. De partij wilde naast het Huis van Afgevaardigden ook de macht in de Senaat overnemen. Dat mislukte.
Voor de partijelite is het reden om kritiek op Trump te uiten. Zo presteerden juist de Republikeinen het slechtst die Trumps steun hadden of zelfs door hem waren uitgekozen. Geen enkele Republikeinse gouverneurskandidaat won die Trumps bewering aanhangt dat de verkiezingen van 2020 zijn gestolen.
Kunnen Republikeinen zich achter een alternatief scharen?
De op één na belangrijkste Republikeinse Senator, John Cornyn uit Texas, verwacht dat Trump stevige concurrentie krijgt. ‘Iedereen kan zich kandidaat stellen. Ik denk dat de wereld aanzienlijk is veranderd, zeker de afgelopen weken. En ik verwacht niet dat hij de enige zal zijn die zich kandidaat stelt voor het presidentschap in 2024.’
Met zijn vroege kandidatuur zet Trump druk op die concurrenten. Er zal vaak worden gevraagd naar hun plannen. In peilingen onder Republikeinen scoort vooral Ron DeSantis goed. Hij haalde met groot verschil zijn herverkiezing als gouverneur van Florida binnen. DeSantis heeft, net als andere Republikeinen, zijn plannen voor 2024 nog niet onthuld.
Lees ook: Trump hoopt op een herhaling van 2016. Toen was de partijtop ook sceptisch over zijn kandidatuur, maar reeg hij in de voorverkiezingen overwinningen aaneen dankzij steun van de partijleden. Het is de vraag of ook zij genoeg hebben van Trump. Naast DeSantis is ook de oud-president onder veel Republikeinen nog steeds geliefd. Vaststaat dat als de Republikeinen zonder Trump verder willen, zij zelf actie zullen moeten ondernemen.
Bovendien heeft Trump nog het ultieme dreigement. Een sologang als onafhankelijke kandidaat. Zo’n derde beweging is niet uniek in het Amerikaanse politieke landschap. In de jaren negentig was Trump al lid van de Reform Party van ondernemer Ross Perot. Een nieuwe politieke beweging kan de Republikeinse Partij grote schade toebrengen.