Voor de vijfde keer stapt premier Mark Rutte dinsdag 17 januari het Witte Huis binnen. Na ontmoetingen met Barack Obama en Donald Trump treft Rutte nu Joe Biden. Het gesprek kan knetteren als het gaat over de Amerikaanse wens om de export van chipmachines naar China te beperken.
De invitatie aan Rutte voor een nieuw bezoek aan het Witte Huis liet lang op zich wachten. Na de beëdiging van Biden als president was Rutte lang demissionair premier. Vervolgens was president Biden vooral druk met de oorlog in Oekraïne en de tussentijdse verkiezingen in zijn thuisland. Het is ook niet de eerste ontmoeting. Op diverse topbijeenkomsten van de NAVO spraken de twee regeringsleiders elkaar al in de wandelgangen.
Rutte bezocht van alle Nederlandse premiers het vaakst het Witte Huis
Met zijn vijfde bezoek is Rutte de premier die het vaakst in het Witte Huis kwam. Volgens de Rijksvoorlichtingsdienst gaan Biden en Rutte de ‘coördinatie van de steun aan Oekraïne’ bespreken, net als de bilaterale handelsrelatie en verdere samenwerking op het gebied van defensie. Het Witte Huis deelt meer informatie over de agenda.
Lees ook: Volgens de Amerikanen gaan de twee ook ‘een reeks aan onderwerpen bespreken die essentieel zijn voor het versterken van de democratie, het respecteren van mensenrechten en de internationale rechtsorde in de wereld’. Dat agendapunt is ter voorbereiding van de top over democratie, een Amerikaans initiatief dat Nederland samen met Costa Rica, Zuid-Korea en Zambia voor eind maart organiseert.
Nederland gaat eindelijk de NAVO-norm halen
Wanneer de twee over defensiesamenwerking spreken, zal Rutte trots aankondigen dat Nederland in 2024 of 2025 aan de NAVO-norm zal voldoen. Het is voor het eerst sinds 1993 dat Nederland die 2-procentsnorm haalt. In 2014, toen Joe Biden nog vicepresident was, spraken NAVO-bondgenoten af dat elke lidstaat zich in 2024 aan de norm zal houden.
Tijdens het gesprek over de handelsrelatie zal het vooral gaan over ASML. Dat kan gaan knetteren. Het Veldhovense hightechbedrijf is een cruciale schakel in het Amerikaanse beleid om China dwars te zitten. De Amerikanen willen dat chipmachines van ASML niet meer naar China gaan.
Dankzij Bidens voorganger Donald Trump mag ASML de nieuwste generatie chipmachines al niet meer exporteren naar China. Biden gaat nog een stap verder. Zijn regering wil ook een exportverbod voor eerdere versies van de chipmachines.
Nederland aarzelt om aan Amerikaanse wens tegemoet te komen
De Amerikanen voerden de afgelopen maanden de druk op Nederland op. Een onderminister voor Handel en hoge ambtenaar van de Nationale Veiligheidsraad bezochten Den Haag afgelopen november.
Nederland aarzelt om tegemoet te komen aan de Amerikaanse wens. Het kan de handelsrelaties met China beschadigen. Bij tv-programma Buitenhof zei minister voor Buitenlandse Handel Liesje Schreinemacher (VVD) afgelopen zondag dat Nederland niet eenzijdig wil handelen. Nederland wil met Europese lidstaten optrekken. Ook zijn er gesprekken met Japan. Dat land heeft met het bedrijf Tokyo Electron een belangrijke speler in de chipindustrie.
Hoekstra zoekt steun voor tribunaal tegen Russische oorlogsmisdaden
Het is onzeker of Biden en Rutte tot een akkoord komen. Mogelijk leidt het gesprek tussen minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra (CDA) met zijn Amerikaanse ambtsgenoot Antony Blinken tot meer nieuws. Hoekstra wil dat de Amerikanen hun steun uitspreken voor de oprichting van een internationaal tribunaal om Rusland te vervolgen voor misdaden in de oorlog tegen Oekraïne.
Nederland wil zo’n tribunaal graag huisvesten. Maandag 16 januari sprak de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock haar steun uit voor zo’n tribunaal.