Vijf vragen over de politieke gevolgen van het pensioendrama.
1. De pensioengerechtigde leeftijd is verhoogd van 62 naar 64 jaar. Is de crisis nu voorbij?
De tegenstanders geven niet op. Ze dringen aan op een referendum. Op 1 mei, Dag van de Arbeid, komt er een opnieuw een landelijke actiedag, die groter moet worden dan alle voorgaande protestdagen (twaalf in drie maanden tijd). Volgens de vakbonden en de oppositie minacht president Emmanuel Macron de Fransen en handelt hij als een autocraat.
2. Is dat verwijt terecht?
Nee. De gang van zaken rond de hervorming was erg rommelig, maar niet ondemocratisch. Macron heeft geen meerderheid in de Assemblée nationale, de Franse Tweede Kamer. Daarom maakte hij gebruik van de mogelijkheid de wet aan te nemen zonder stemming. Uiteindelijk had de volksvertegenwoordiging het laatste woord: de Assemblée kon zich uitspreken over een motie van wantrouwen, maar de regering overleefde die.
3. Maar de meeste Fransen zijn nog steeds tegen?
Dat geven de peilingen aan. Toch zullen velen zich neerleggen bij het onvermijdelijke. De opgewonden stemming op straat – ‘de Fransen zijn woedend’ heet het dan in de media – komt niet per se overeen met die van 45 miljoen kiezers.
Robbert de Witt: Hopelijk buigt zonnekoning Macron niet voor de boze burgers4. Moeten we Macron dan zien als winnaar?
Dat ook weer niet. Nog maar 28 procent van de kiezers heeft een positief oordeel over hem. Sinds de gelehesjes-crisis in 2019 was hij niet meer zo impopulair. Het staatshoofd is op een dood spoor beland en heeft nog vier jaar te gaan. Het elan uit het begin van zijn eerste termijn in 2017 is voor de meeste Fransen slechts een vage herinnering. Toen beloofde hij van Frankrijk een dynamische start-up-natie te maken en maakte hij internationaal indruk als jonge energieke leider.
5. Wat kan hij doen?
Volgens zijn voornaamste politieke rivaal Marine Le Pen heeft Macron de keuze tussen nieuwe verkiezingen, een referendum of aftreden. Maar die opties zijn allemaal erg onaantrekkelijk. Daarom zal hij waarschijnlijk proberen zijn tweede termijn te redden met thema’s die op meer consensus kunnen rekenen, zoals de verbetering van het onderwijs en de zorg. Daarnaast hield de president vorige week een televisietoespraak en staat er een ‘tournee door het land’ op het programma.