Na de mislukte muiterij tegen Poetin is de relatie tussen de Wagner-groep en het Kremlin verslechterd. Maar in Afrika gaat het huurlingenleger gewoon door met het steunen van rebellen en regeringen die de belangen van Moskou dienen. Vijf vragen en antwoorden.
1. Wat doen de Russische huurlingen in Afrika?
Wagner is er de lange arm van Moskou. De privémilitie geeft militaire steun aan regeringen of rebellen die de economische en politieke belangen van het Kremlin dienen. Sinds de oorlog in Oekraïne is het belang daarvan toegenomen. Net als tijdens de Koude Oorlog probeert Rusland de rest van de wereld te verleiden om partij te kiezen. Militaire hulp is een van de lokmiddelen.
2. En werkt dat?
De Russen zijn vooral populair doordat ze niet moeilijk doen over mensenrechten. In het dorp Moura, waar jihadisten zich schuil hielden, doodde een gecombineerd Malinees-Russische krijgsmacht meer dan 500 mensen. De Malinese regering was woedend toen de Verenigde Naties (VN) daarover een onderzoeksrapport publiceerden. In juni kreeg de VN-vredesmacht opdracht het land te verlaten.
3. Wagner doet toch ook in goud en diamanten?
De huurlingen hebben een voorkeur voor landen met waardevolle bodemschatten. In de Centraal-Afrikaanse Republiek heeft Wagner diamantmijnen onder zijn gezag gebracht. In Mali en Sudan verdient het veel geld met de handel in goud. Lokale jongeren delven het edelmetaal, vaak midden in de woestijn. De informele goudhandel heeft volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) alleen al in West-Afrika een waar- de van zo’n 2 miljard euro per jaar.
4. Verandert er iets door de verstoorde relatie tussen het Kremlin en Wagner?
Na de gesmoorde opstand van Wagner zei Sergej Lavrov, de Russische minister van Buitenlandse Zaken, dat de militaire samenwerking met landen in Afrika niet ter discussie staat. Wel liet het Kremlin doorschemeren dat het de buitenlandse activiteiten van Wagner onder verscherpt toezicht wil plaatsen. Moskou wil voorkomen dat Wagner in Afrika nog meer geld genereert om een sterke eigen krijgsmacht op te bouwen.
5. Gaat dat lukken?
Wagner heeft uitstekende lokale contacten in Afrika, waardoor de huurlingen op veel plaatsen ongrijpbaar zijn voor het Kremlin. Ook heeft de privémilitie invloedrijke vrienden. De Verenigde Arabische Emiraten betaalden Wagner voor operaties in Libië. De kans is daarom groot dat het de activiteiten in Afrika onafhankelijk van het Kremlin zal voortzetten.