Kamala Harris: Amerikanen gingen haar steeds minder waarderen, kan ze trend keren?

Zelfs voor iemand die is gepokt en gemazeld in Amerika’s gepolariseerde politieke landschap moet het even slikken zijn geweest. Uit een gemiddelde van landelijke opiniepeilingen bleek eind september 2023 dat liefst 55 procent van de kiezers een negatief beeld had van vicepresident Kamala Harris (58).

Daarmee scoorde ze nog slechter dan haar baas Joe Biden (80). De president is door een hoge inflatie, stijgende criminaliteit en tal van ouderdomsgebreken erg impopulair. En dat terwijl Harris er in die fase van alles aan deed om de moeizaam op gang gekomen herver­kiezingscampagne van Biden meer schwung te geven.

Harris bezocht electoraal belangrijke staten als Iowa en Wisconsin, en speechte in universiteiten in het hele land om jongeren naar de stembus te lokken. In Florida daagde ze de Republikeinse gouverneur en toen nog presidentskandidaat Ron DeSantis uit zich nader te verklaren over zijn uitspraak dat slavernij tot slaaf gemaakten ook nuttige vaardigheden zou hebben bijgebracht.

Het lijkt averechts te werken: sinds april, toen Biden zijn plannen voor een tweede termijn bekendmaakte, daalden haar populariteitscijfers met nog eens 2 procentpunten. Nu de president haar het stokje wil doorgeven, scoort ze in de peilingen amper beter dan de blunderende Biden. Waarom koesteren zoveel Amerikanen zo’n hardnekkige antipathie tegen Harris?

Kamala Harris werd opgezadeld met een portefeuille die haar reputatie ondermijnde

Deel van het probleem is dat Harris in veel opzichten een historische functie vervult, zegt Joel Goldstein (70), een expert in vicepresidentiële geschiedenis en verbonden aan Saint Louis University. ‘Als Amerika’s eerste vrouwelijke, zwarte én Indiaas-Amerikaanse vicepresident ligt ze veel meer onder een vergrootglas dan haar witte, mannelijke voorgangers.’ Daarnaast werd Harris in haar eerste jaar opgezadeld met een portefeuille die haar reputatie direct ondermijnde.

‘Een van haar taken was om in Guatemala, Honduras en El Salvador de structurele oorzaken achter de vluchtelingenstroom vanuit die regio te bestuderen, een rol die Biden als vicepresident onder Barack Obama ook had. De media schilderden haar ten onrechte af als een ­immigratie-tsaar met echte verantwoordelijkheden.’

Zo werd ze niet alleen het gezicht van Amerika’s dooretterende grenscrisis, maar ook de kop van Jut voor Republikeinse tegenstanders als de Texaanse gouverneur Greg Abbott, die busladingen ongedocumenteerde immi­granten naar Washington liet transporteren en pal voor haar ambtswoning dumpte.

Aanvankelijk maar weinig gelegenheid om naar buiten te treden

Bovendien gaven de machtsverhoudingen in Washington Harris aanvankelijk maar weinig gelegenheid om naar buiten te treden, zegt Goldstein. ‘Als voorzitter van de Senaat is het haar plicht om bij het staken van de stemmen de doorslag te geven. En omdat de verhouding tussen Democraten en Republikeinen in de eerste twee jaar precies fifty­fifty was, moest ze dat tientallen keren doen. Daardoor was ze een groot deel van de tijd fysiek aan de hoofdstad gekluisterd, en kregen veel Amerikanen in de rest van het land het gevoel dat ze onzichtbaar was.’

Kamala Harris heeft bewezen dat ze haar achterban kan mobiliseren

Ondanks alles bleef Harris voor de ­president nog steeds een belangrijk wapen in de verkiezingscampagne, zegt Kelly Dittmar (39), politicoloog aan Rutgers University in New Jersey. Al was het maar omdat het tot een golf van kritiek en wantrouwen zal leiden als hij haar in dit stadium zou vervangen, zelfs door een andere vrouw van kleur. ‘Dat zou aangeven dat hij Harris destijds niet als persoon, maar als ­symbool heeft gekozen. Terwijl ze als voormalig officier van justitie en Senator van Californië toch duidelijk gekwalificeerd is.’

Met haar achtergrond als Jamaicaans-Indiase immigrantendochter doet Harris het bovendien goed bij zwarte vrouwen, een groep die doorslaggevend was voor Bidens succes, maar waarmee hij zelf een stroeve relatie had.

Dittmar: ‘Ook in 2024 zullen kwesties als raciale gerechtigheid, gelijke ver­tegenwoordiging en vooral vrouwen­rech­ten een essentiële rol spelen. En ­Harris is een fantastische campagnevoerder, die in het verleden heeft bewezen dat ze wel degelijk haar achterban kan mobiliseren.’

Als de presidentiële verkiezingen in 2024 net als in 2016 en 2020 worden bepaald door enkele tienduizenden stemmen in een handjevol swing states, kan dat extra beetje enthousiasme net het verschil maken, aldus Dittmar.

Kamala Harris was al 85 minuten acting president

In de tussentijd werkte Harris gestaag door aan haar presidentiële geloofsbrieven, vooral op het gebied van nationale veiligheid. De keren dat ze de hoofdstad wél kon verlaten, sprak ze onder meer twee keer de Veiligheidsconferentie in München toe, en reisde ze naar Afrika en Azië om strategische partnerschappen te sluiten.

Goldstein: ‘Daarmee is ze echt een speler op het wereldtoneel geworden, net zoals Biden dat was als Obama’s vice­president.’

Rest de vraag of Harris de komende maanden ook het groeiende leger sceptici kan overtuigen van haar kwaliteiten. De ultieme test doorstond ze in elk geval, al geeft ze daar weinig ruchtbaarheid aan.

Toen president Biden in november 2021 onder narcose moest voor een inwendig darmonderzoek, droeg hij voor de duur van de procedure al zijn bevoegdheden over aan zijn vicepresident, inclusief toegang tot de nucleaire codes. De 85 minuten dat Harris als eerste vrouw ooit acting president was, verliepen zonder noemenswaardige incidenten.