Ongeschikt voor een politiek ambt wegens deelname aan een opstand tegen de Amerikaanse overheid. Dat is het oordeel over oud-president Donald Trump in een gerechtshof in Colorado. De zaak is gedoemd om bij het Amerikaanse Hooggerechtshof te belanden. Daar moet blijken of het oordeel van deze rechters standhoudt. Drie vragen en antwoorden over de explosieve zaak.
Waar gaat de zaak over?
In Colorado en een aantal andere staten stapten groepen Trump-tegenstanders naar de rechter. Zij zagen in een bepaling van het veertiende amendement op de Amerikaanse Grondwet een kans Trump te diskwalificeren voor deelname aan de verkiezingen. Die bepaling werd aan de Grondwet toegevoegd na de Amerikaanse Burgeroorlog in de negentiende eeuw.
Daarin staat dat een eerder gekozen politicus die later in opstand of rebellie tegen de Grondwet komt of vijanden daarvan steunt, niet meer opnieuw zal worden gekozen. Volgens de rechtbank in Colorado is dat het geval met Trump. Volgens vier van de zeven rechters kwam Trump in opstand tegen de Grondwet met zijn pogingen de verkiezingsuitslag van 2020 om te draaien. De uitspraak in Colorado is de eerste in zijn soort.
Wat zijn de gevolgen?
Voorlopig zijn die beperkt. De rechters beslisten enkel dat Trump niet bij de Republikeinse voorverkiezingen in Colorado op het stembiljet mag staan. Bovendien hebben de rechters in Colorado door dat zij een zeer explosief oordeel vellen.
VOLGT U EW MAGAZINE AL OP WHATSAPP?
Volg EW en schep orde in de informatiechaos. Vertrouw op heldere analyses, diepgravende achtergronden en scherpzinnige columns.
Daarom hebben ze Trump tot 4 januari 2024 de tijd gegeven om naar het federale Hooggerechtshof te stappen. Die kunnen hun besluit nietig verklaren. Trump kondigde al aan die stap te gaan zetten. Tot de hoogste rechters zich erover uitspreken, zal hun beslissing om Trump van dat stembiljet te schrappen, niet in werking treden.
Met de gang naar het federale Hooggerechtshof komt veel politieke druk op de schouders van de negen rechters te liggen. In tegenstelling tot de uitspraak van de rechters in Colorado, die enkel effect in die staat heeft, zal een oordeel van het Hooggerechtshof zeer waarschijnlijk voor alle vijftig Amerikaanse staten gelden. Daarmee ligt het lot van Trumps campagne in 2024 in hun handen.
Wanneer krijgt de zaak een vervolg?
De rechters in het Hooggerechtshof zijn baas over de eigen agenda. Toch voelen zij de druk om snel met een oordeel te komen. De Amerikaanse voorverkiezingen beginnen al op 15 januari. Colorado gaat bijna twee maanden later op 5 maart naar de stembus. Die dag heet super tuesday, omdat dan grofweg een derde van de Amerikaanse kiezers stemt bij de voorverkiezingen. De verkiezingen om het presidentschap zijn op 5 november.
Waarschijnlijk zal de zaak in de eerste helft van 2024 worden behandeld. Want de rechters gaan meestal vanaf begin juli tot en met oktober met reces.
