Benjamin Netanyahu houdt in Washington steeds minder vrienden over. De Democratische Senaatsleider Chuck Schumer overtrof donderdagavond president Joe Biden in zijn spijkerharde kritiek op de Israëlische premier. Maar die lijkt niet van plan zich te laten terugfluiten.
Schumer, vertrouweling van president Biden, sprak donderdagavond 14 maart in de Senaat drie kwartier over de oorlog in Gaza. Nadat de leider van de Senaat zijn afschuw had uitgesproken over de Hamas-aanval van 7 oktober en Israëls recht op zelfverdediging had benadrukt, was Benjamin Netanyahu aan de beurt. En hoe.
De Israëlische premier zou ‘de weg kwijt’ zijn en zijn eigen belangen stellen boven die van de bevolking. Ook maakt Netanyahu Israël volgens Schumer tot een ‘pariastaat’ door de oorlog tegen Hamas in Gaza en de vele burgerdoden die er vallen. Netanyahu werd in één rijtje genoemd met Hamas, rechts-radicale Israëli’s en Mahmoud Abbas van de Palestijnse Autoriteit, als de vier grootste obstakels voor vrede.
Lees verder onder de video van Schumers toespraak
Today, I’m giving a major address from the Senate floor on a pathway to peace and achieving a two-state solution.
Watch live: https://t.co/cuUUWbM1xF
— Chuck Schumer (@SenSchumer) March 14, 2024
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Schumer voorspelt een Amerika dat Israël kritischer benadert
Schumer, de hoogste gekozen Joodse politicus in de Amerikaanse geschiedenis, riep zelfs op tot nieuwe verkiezingen in Israël. De Senator uit New York voorspelde een kritischer Amerika als Netanyahu’s rechtse regering met orthodox-religieuze partijen ook na de oorlog in Gaza aan de macht blijft. ‘Dan zullen de Verenigde Staten geen andere keuze hebben dan een actievere rol te spelen in het vormgeven van het Israëlische beleid.’
De Israëlische regeringspartij Likud verwierp zijn toespraak. ‘Senator Schumer wordt geacht de verkozen regering van Israël te steunen en niet te ondermijnen,’ reageerde de partij van Netanyahu. ‘Dat is altijd het geval en zeker in tijden van oorlog.’ Volgens Likud wordt de premier nog altijd gesteund door Israëliërs die een ‘totale overwinning’ op Hamas willen en geen ‘internationale dictaten om een Palestijnse terreurstaat op te richten’.
Democraten willen pro-Palestijnse linkervleugel koest houden
Volgens de Israëlische krant The Times of Israel is Schumer van oudsher een van de standvastigste Democratische verdedigers van Israël. Maar hij zou kritischer zijn geworden doordat zijn Democratische Partij naar links is opgeschoven.
Die analyse wordt gedeeld door The Wall Street Journal (WSJ). In een redactioneel commentaar schrijft de Amerikaanse krant dat Schumer vooral uit is op het tevredenstellen van de uiterst-linkse vleugel in de Democratische Partij. Die verwijt Biden – door radicaal-linkse demonstranten soms ‘Genocide Joe’ genoemd – en andere hooggeplaatste Democraten dat ze Israël niet hard genoeg aanpakken.
Bij de Democratische voorverkiezingen in Michigan eind februari stemden veel pro-Palestijnse kiezers uit protest niet op de president, maar blanco. In die swing state kunnen bij de presidentsverkiezingen van 5 november slechts enkele tienduizenden stemmen het verschil maken tussen winst voor Biden of voor Donald Trump. Om geen cruciale stemmen mis te lopen, moeten de Democraten laveren tussen de van oudsher overwegend pro-Israëlische achterban en de kleinere, maar invloedrijke groep pro-Palestijnse kiezers.
‘Democraten maken van premier Netanyahu een zondebok om links te kalmeren,’ schrijft de WSJ. Volgens de krant staat Schumers toespraak voor een ‘politieke neurose’ bij de Democraten. Die zouden willen dat Israël de oorlog tegen Hamas wint zonder ‘anti-Israël-links’ boos te maken. Het is de vraag of die twee doelen verenigbaar zijn: de pro-Palestijnse demonstranten die in Amerikaanse steden geregeld de straat opgaan, eisen een permanent staakt-het-vuren. En dat is voor Netanyahu onbespreekbaar, net als voor een groot deel van de Israëlische bevolking.
‘Netanyahu doet Israël meer kwaad dan goed,’ aldus Biden
De toespraak van Schumer staat symbool voor hoe ook het gematigde deel van de Democratische Partij opschuift. Ook President Biden sprak zich de afgelopen weken steeds nadrukkelijker uit tegen Netanyahu en zijn regering. ‘Hij doet Israël meer kwaad dan goed,’ zei Biden afgelopen weekeinde op de Amerikaanse nieuwszender MSNBC. Vorige maand had de president Israëls optreden in Gaza ook al ‘over the top’ genoemd.
Diverse Amerikaanse media melden dat de twee elkaar al ruim een maand niet meer rechtstreeks hebben gesproken. Begin maart was Benny Gantz, Israëls oud-premier en minister zonder portefeuille in het oorlogskabinet, te gast in het Witte Huis. Netanyahu was volgens Israëlische media niet te spreken over zijn ontmoeting met vicepresident Kamala Harris, die door hem niet zou zijn goedgekeurd.
Biden noemt invasie Rafah ‘rode lijn’, Netanyahu wil door
Intussen gaan de gesprekken over de oorlog in Gaza door. Want het Witte Huis is er veel aan gelegen om een Israëlische grondoperatie in de zuidelijke stad Rafah te voorkomen. Geruchten dat Biden de wapenleveranties aan Israël (deels) zou willen stopzetten bij zo’n invasie, werden dinsdag getemperd door Nationale Veiligheidsadviseur Jake Sullivan. Biden had de mogelijke aanval in Rafah wel een ‘rode lijn’ genoemd, maar niet duidelijk gemaakt wat de gevolgen zijn als die wordt overschreden.
Netanyahu reageerde fel in gesprek met nieuwswebsite Politico: ‘Weet je wat de rode lijn is? Ervoor zorgen dat 7 oktober niet nog een keer gebeurt.’ De premier is naar eigen zeggen niet van plan te buigen voor de internationale druk. Tijdens een bezoek aan soldaten benadrukte hij donderdag nog dat hij het leger opdracht zal geven tot een inval in Rafah, het laatste grote Hamas-bolwerk in Gaza.
Het Witte Huis heeft al vaker gezegd die operatie sowieso niet te zullen goedkeuren totdat het Israëlische leger IDF een duidelijk evacuatieplan heeft getoond voor de meer dan een miljoen Palestijnen die in Rafah verblijven. Een IDF-woordvoerder zei eerder deze week dat er een plan is om ‘een aanzienlijk deel’ te evacueren. Maar volgens de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken is dat plan hem niet bekend.
Zo is er de afgelopen maanden steeds vaker ruis ontstaan op de lijn tussen Washington en Jeruzalem. En houdt Benjamin Netanyahu steeds minder vrienden over. Het lijkt hem voorlopig niet te kunnen tegenhouden.