Bestaat in omringende landen debat over de hoofddoek?

Al een kwarteeuw is het een open zenuw: wel of geen hoofddoek toestaan voor politiemensen? Bestaat in de omringende landen debat over de hijab? Zes correspondenten delen hun bevindingen.

Verenigd Koninkrijk Al bijna een kwarteeuw toegestaan

Het dragen van een hoofddoekje is al 23 jaar toegestaan bij de Britse politie. Het begon met de hoofdstedelijke Metropolitan ­Police, waar toenmalig hoofdcommissaris Ian Blair het initiatief ‘Protect and Respect: Everybody Benefits’ lanceerde. Dit was geheel in de geest van het multiculturalisme dat het ‘New Labour’ van premier Tony Blair propageerde.

Politieagenten met een sikh-achtergrond mochten al een tulband dragen. Het dragen van de ­hijab – de boerka bleef een stap te ver – werd toegejuicht door The Association of Muslim Police. Vier jaar geleden ontwierpen twee agenten uit Yorkshire – Uzma Amireddy en ­Arfan Rahouf – een hijab die vlekkeloos past bij het politie-uniform.

Voor een grote discussie heeft de introductie niet gezorgd in het land waar kerk en staat sowieso niet gescheiden zijn. In 25 jaar is het aandeel agenten uit etnische minderheidsgroepen met eenvijfde gestegen naar 8 procent. In hoeverre het dragen van een hoofddoekje heeft meegespeeld, is lastig te bepalen. Patrick van IJzendoorn

De Duitse Neutraliteitswet verbiedt uitingen van geloofsover­tuiging bij politieagenten. Sinds enkele jaren is het ook verboden om in uniform extreem-rechtse tatoeages of symbolen te tonen.

Politieagent en oud-topschaatster Claudia Pechstein kreeg forse kritiek toen ze vorige zomer in uniform opdook bij een congres van de christen-democratische CDU. Agenten ­horen geen politieke kleur uit te dragen, zei de politievakbond.

Volgens het aartsconservatieve weekblad Junge Freiheit ‘beweegt de neutraliteit één kant op’: ze geldt alleen bij ‘niet-linkse inhoud’. Het blad noemt onder meer de regenbogen op politiewagens als steunbetuiging aan lhbti’ers tijdens de Berlin Pride.

In de Berlijnse senaat klonk begin 2023 de oproep tot een uitzondering in het onderwijs. De Neutraliteitswet weerhoudt moslimvrouwen ervan docent te worden, menen De Groenen. Het Constitutioneel Hof wierp zich ervoor.

Een Duitse agente met hoofddoek is onbespreekbaar. In het korps is het personeelstekort dan ook minder groot dan in het onderwijs. Guy Hoeks

Politievrouwen kunnen sinds 2016 hoofddoeken dragen, mits deze dezelfde kleur hebben als het uniform.

Hoewel de overgrote meerderheid in Turkije islamitisch is, handhaafde het decennialang strikt de scheiding tussen staat en religie die president Mustafa Kemal Atatürk in de jaren twintig invoerde. Dat uitte zich in een verbod op hoofddoeken voor vrouwen in alle publieke functies. ­

President Recep Tayyip Erdoğan beloofde zijn religieus-conservatieve achterban ‘discriminatie van moslims’ tegen te gaan. In 2007 kreeg de hoofddoek ruim baan op de universiteiten. In 2013 volgde de publieke sector, in 2016 de politie en in 2017 het leger. Invoering van de maatregelen stuitte op hevige kritiek van de oppositie, uit vrees dat Turkije in een islamitische ­republiek zou veranderen.

Van ophef is inmiddels geen sprake meer. Hoofddoek dragende politievrouwen zijn geaccepteerd en normaal. Er zijn geen incidenten bekend waarbij de neutraliteit van de gesluierde agenten mogelijk in het geding was. Linda Otter

Hoofddoeken zijn zelden een kwestie in Marokko. Sommige vrouwen bedekken hun haar, anderen verlaten zonder hoofdbedekking hun woning. Op straat gaan de verschillende gezindtes gemoedelijk met elkaar om. Vrouwen met en zonder hoofddoek winkelen samen of drinken koffie op een terras. Bij de politie is het niet anders.

De Marokkaanse overheid ­beschouwt het dragen van de hoofddoek in publieke functies als een vrije, persoonlijke keus. Vrouwelijke agenten mogen een hoofddoek onder hun politiepet dragen. De meeste vrouwen ­vinden een politiepet al voldoende hoofdbedekking. Boerka en nikab zijn wel voor iedereen verboden.

Net als elders in de islamitische wereld zijn er in Marokko ­activisten en politici die ijveren voor het verbieden van de hoofddoek in publieke functies. Zij ­kunnen op weinig steun rekenen. Onlangs nog eiste een aantal ­parlementariërs dat vrouwen ­tijdens sportwedstrijden geen hoofddoek meer mogen dragen. Hun amendement werd massaal verworpen. Gerbert van der Aa

Sinds 2006 staat de Zweedse politie toe dat agenten in functie een keppeltje, tulband of hoofddoek dragen. Vrijheid van religie en vrijheid van meningsuiting zijn traditioneel belangrijk in Zweden. Daarom staat het ook openbare koranverbrandingen toe.

In 2011 droeg een agente voor het eerst een hoofddoek. Het besluit leidde nog niet tot een brede maatschappelijke discussie.

De radicaal-rechtse Zweden Democraten pleiten al jaren voor een verbod op hoofddoekjes en andere religieuze symbolen bij de politie, omdat die neutraliteit en onpartijdigheid in de weg zouden staan. Vorige maand kaartte de partij de kwestie opnieuw aan in het parlement. De liberaal-conservatieve minister Gunnar Strömmer (Justitie) zei toen dat hij geen maatregelen wilde nemen, en dat de politie zelf het beste kan oordelen.

Strömmer: ‘Democratische rechtsstaten gaan op verschillende manieren met dit vraagstuk om. Het is een belangrijke kwestie, maar ik heb veel vertrouwen in het vermogen van de politie om een goed evenwicht te vinden.’ Jeroen Visser

Het is geen toeval dat voorstanders van het toestaan van geloofs­uitingen bij politie en boa’s altijd verwijzen naar goede ervaringen in het Verenigd Koninkrijk en andere Engelstalige landen, en nou nooit eens Frankrijk noemen. Dat komt in hun kraam te pas. Uit Frankrijk zijn geen goede ervaringen te melden, want in Frankrijk mag het niet.

Het land groeide vanaf de Franse Revolutie toe naar het staatsmodel van de laïcité: ­radicale verbanning van al het ­religieuze naar het privédomein. De staat erkent de individuele vrijheid van godsdienst, maar is zelf areligieus en neutraal op de ­‘exclusieve’ manier. Geen enkele vorm van religie wordt van staatswege een handje geholpen.

In Nederland is rechtsfilosoof en tegenwoordig FVD-denker Paul Cliteur al geruime tijd pleitbezorger van invoering van de ­laïcité, juist omdat de samen­leving steeds multicultureler en multireligieuzer wordt. De Nederlandse kledingvoorschriften voor uniformen en toga’s zijn in zijn ogen al ‘laïcistisch’, en dat moet volgens hem zo blijven. Gertjan van Schoonhoven