Trump zit als eerste Amerikaanse oud-president in het strafbankje. Voormalig aanklager Elie Honig (49) over wat er op het spel staat.
Maandag 15 april begint eindelijk het eerste strafproces tegen Donald Trump. Hij moet verschijnen in de rechtbank van Manhattan, omdat hij in 2016 frauduleus zwijggeld zou hebben betaald aan pornoster Stormy Daniels.
De zaak is de eerste van vier die de Republikeinse oud-president boven het hoofd hangen. Krijgt Amerika echt een veroordeelde crimineel als president?
EW vroeg het voormalig federaal aanklager en CNN-analist Elie Honig.
Hoezeer is dit proces een bedreiging voor Trump? Vergeleken met het verduisteren van staatsgeheimen en een poging tot een staatsgreep klinkt het afkopen van een pornoster als klein bier.
Elie Honig: ‘Van alle misdrijven waarvan Trump wordt beschuldigd, is dit inderdaad het minst ernstige. Je zou kunnen zeggen dat de zaak niet zozeer draait om het betalen van zwijggeld of valsheid in geschrifte, maar om een poging om het presidentschap te stelen.
‘Een verhouding met een pornoster is voor de kiezer relevante informatie. Door daarover te liegen, maakte Trump zich schuldig aan verkiezingsfraude.
‘Maar de aanklacht van procureur Alvin Bragg van Manhattan lijkt mij vergezocht. Het gaat om een vergrijp van acht jaar geleden. En als het al een misdrijf is, is het een uit de minst zware categorie onder de wet van New York.
‘Toen Trump in 2021 het Witte Huis verliet, heeft het Southern District of New York eveneens overwogen of hij hiervoor moet worden aangeklaagd, maar dan op federaal niveau. De conclusie was dat er technisch gezien misschien sprake is van een misdrijf, maar dat de zaak niet sterk genoeg is om met succes te vervolgen. Braggs voorganger Cyrus Vance wilde er evenmin zijn handen aan branden.’
Elie Honig (1975, Camden, New Jersey) is senior juridisch analist bij nieuwszender CNN en was federaal en openbaar aanklager. In 2004-2012 was hij assistent-procureur georganiseerde misdaad bij het Southern District of New York, waar hij onder meer leden vervolgde van maffiafamilies Gambino en Genovese.
Waarom koos Bragg er dan wel voor om Trump te vervolgen?
Honig: ‘Alvin Bragg is een vriend en oud-collega van me bij het Southern District of New York. Maar in zijn huidige functie is hij een gekozen openbaar aanklager in een district dat in overweldigende mate Democratisch stemt.
‘Daarmee is er voor hem een enorme politieke prikkel om Trump aan te pakken. Of hij de zaak nu wint of verliest, hij heeft zich met zijn aanklacht razend populair gemaakt bij zijn achterban, en iedereen kent hem nu.
‘Daar komt bij dat Bragg een jaar eerder weigerde over te gaan tot strafvervolging wegens fraude tegen Trump, die de waarde van zijn bezittingen zou hebben overdreven om goedkope leningen te krijgen.
‘Dat kwam Bragg op een storm van kritiek te staan. Als hij had besloten om de zwijggeldaffaire ook te seponeren, zou hij bij de volgende verkiezing ongetwijfeld uit zijn ambt worden gezet.’
Trump is al bij meer dan vierduizend rechtszaken betrokken geweest. Maar tot voor kort waren dat alleen civielrechtelijke zaken. Heeft het presidentschap hem crimineler gemaakt, of is hij meer onder een vergrootglas komen te liggen?
Honig: ‘Trump is niet bepaald iemand die lering trekt uit een confrontatie met de wet. Maar in de jaren dat ik voor het Southern District of New York werkte, leidde dat bij mijn weten niet tot ook maar het begin van een strafzaak.
‘Met zijn gedrag als president heeft Trump zijn problemen in zekere zin over zichzelf afgeroepen. Stel dat hij na de verkiezingen van 2020 zijn verlies had toegegeven en Joe Biden had geholpen bij een soepele machtsoverdracht. Had hij zich dan ook moeten verantwoorden voor het betalen van zwijggeld aan een pornoster?
‘Tegelijk heeft het leeuwendeel van Trumps juridische problemen betrekking op zijn weigering om het presidentschap op te geven. Zijn poging de verkiezingen te stelen en het achterhouden van staatsgeheime documenten, zijn vergrijpen die wel tot vervolging moesten leiden.’
Toch duurde het zo’n tweeënhalf jaar voordat minister van Justitie Merrick Garland met een aanklacht kwam.
Honig: ‘Dat had veel sneller gekund. Helemaal als Trump werkelijk zo’n existentiële bedreiging vormt voor de democratie, zoals nu wordt gezegd. Als iets echt belangrijk is, is justitie in staat om bergen werk te verzetten in verbazingwekkend korte tijd.
‘Garland had deze zaak al begin 2022 in gang kunnen zetten. Dan waren we er nu vanaf geweest. In plaats daarvan zitten we midden in een verkiezingsjaar met een idiote race tegen de klok, en is het in feite al te laat.
‘Trump heeft alle gelegenheid om tijd te rekken, waarvan hij dankbaar gebruikmaakt. En als hij de verkiezingen wint, is het spel voorbij. Een zittende president is immuun voor vervolging.’
Waarom ging er dan zo veel tijd overheen tot Garland tot daden overging?
Honig: ‘Ik speculeer, maar ik denk dat toen Garland minister werd, zijn eerste prioriteit het depolitiseren van het departement was. Dat was onder zijn voorganger Bill Barr min of meer een instrument van Trump geworden.
‘Garlands bedoelingen waren goed. Maar daarom koos hij er aanvankelijk wel voor om de bestorming van het Capitool links te laten liggen, in de hoop dat de herinnering hieraan op den duur zou vervagen.
‘Toch liet het probleem zich niet negeren. Toen het Congres in de zomer van 2022 zijn eigen onderzoek begon, had Garland geen andere keus dan een speciaal aanklager aan te wijzen.
‘Alleen is aanklager Jack Smith ook politiek gemotiveerd. Hij zet alles op alles om de rechtszaken voor de verkiezingen af te ronden, terwijl tijd volgens de richtlijnen van het ministerie geen rol zou moeten spelen.
‘Geen wonder dat het Hooggerechtshof het spelletje niet wil meespelen, en de moties van Smith om haast te maken, heeft genegeerd.’
Wat is de kans dat Trump achter de tralies belandt?
Honig: ‘Die is klein. Dan moet hij eerst de verkiezingen verliezen. De kans daarop is ongeveer 50 procent. Vervolgens moet hij schuldig worden bevonden, wat één enkel jurylid kan blokkeren.
‘Daarna moet hij een gevangenisstraf opgelegd krijgen, wat ik vooral bij de zwijggeldaffaire niet zie gebeuren. Bovendien zal hij al zijn hoger beroepen moeten verliezen.
‘En zelfs dan denk ik dat hij zijn straf niet in de gevangenis hoeft uit te zitten. Het vastzetten van een oud-president, die 24 uur per dag recht heeft op de bescherming van Secret Service-agenten, is een logistieke nachtmerrie. Het zou me niet verbazen als Biden hem gratie verleent – al is het alleen maar om Trumps tientallen miljoenen, ongetwijfeld woedende, aanhangers te sussen.’