Terwijl de groepsverkrachting van een Joods meisje Frankrijk bezighoudt, geeft de partij van president Emmanuel Macron vooral links de schuld van het opgelaaide antisemitisme.
De naam Le Pen stond voor velen in en buiten Frankrijk decennialang synoniem voor antisemitisme. Niet verwonderlijk: Jean-Marie Le Pen, oprichter van Front National, werd diverse keren door de rechter beboet voor zijn bagatellisering van de Holocaust. Hij noemde de volkerenmoord op zes miljoen Joden zelfs een ‘detail in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog’. Maar zijn opvolger en dochter Marine is er veel aan gelegen om de partij te ontdoen van dat radicale imago, wat in het Frans ook wel dédiabolisition heet.
Gezien haar populariteit – bij de Europese verkiezingen van 9 juni werd Rassemblement National (RN) met afstand de grootste, met bijna eenderde van de stemmen – lukt het Le Pen aardig om de demonen te verjagen. Ze zette haar vader de partij uit en veranderde in 2018 de partijnaam van ‘Nationaal Front’ naar het minder militante ‘Nationale Vergadering’. Vorige week trok RN de steun in aan twee kandidaten die zich in het verleden antisemitisch uitten op sociale media.
Explosieve groei antisemitisme na 7 oktober
In november en maart liepen Marine Le Pen en partijvoorzitter Jordan Bardella al mee in marsen tegen antisemitisme. Dat nam na de pogrom van 7 oktober in Israël en de daaropvolgende oorlog in Gaza ook in Frankrijk explosief toe. Ten opzichte van 2022 verviervoudigde het aantal anti-Joodse incidenten vorig jaar van ruim 400 naar bijna 1.700, aldus een rapport van de Universiteit van Tel Aviv en de Anti-Defamation League. In Frankrijk, dat met zo’n 500.000 Joden de grootste Joodse gemeenschap van Europa heeft, deed 74 procent van die incidenten zich voor na 7 oktober.
Eerder antisemitisch geweld in Frankrijk
De afgelopen jaren werd Frankrijk diverse keren opgeschrikt door antisemitische moorden. Een van de meest geruchtmakende was die op Holocaustoverlever Mireille Knol in Parijs (2018), waarna in de hoofdstad een groot herdenkingsprotest werd gehouden. Een antisemitisch motief hadden ook de moorden op Ilan Halimi (Parijs, 2006), op een leraar en drie kinderen op een Joodse school (Toulouse, 2012), op vier gijzelaars in een koosjere supermarkt (Vincennes, 2015) en op Sarah Halimi (Parijs, 2017). In de meeste gevallen waren de daders islamitisch geïnspireerd. In november 2023 werd een Joodse vrouw neergestoken in Lyon, in februari dit jaar overkwam datzelfde een Joodse man in Parijs. Beiden overleefden de steekaanvallen, die volgens justitie ‘mogelijk’ antisemitisch gemotiveerd waren.
Het voorlopige dieptepunt werd vorige week bereikt: een twaalfjarig joods meisje werd met de dood bedreigd, mishandeld en verkracht door drie leeftijdsgenoten in Courbevoie, een voorstad van Parijs. De jongeren noemden het slachtoffer ‘smerige Jood’ en verweten haar dat ze haar afkomst eerder had verzwegen en ‘kwaad had gesproken over Palestina’. Dat schrijven journalisten van de krant Le Monde die het proces-verbaal inzagen. Honderden woedende Fransen in onder meer Parijs en Lyon demonstreerden de afgelopen dagen tegen antisemitisme.
Premier wijst naar linkerflank
De Franse president Emmanuel Macron van middenpartij Renaissance spoorde scholen aan ‘het gevecht tegen antisemitisme en racisme’ ter sprake te brengen in de klas. Ook in de campagne voor de parlementsverkiezingen van 30 juni en 7 juli staat het onderwerp hoog op de agenda.
Premier Gabriel Attal (ook Renaissance) haalde vorige week hard uit naar het verenigde blok van linkse partijen, die in zijn ogen antisemitisme faciliteren. ‘Ik kan niet geloven dat linkse kiezers, republikeinen, die gehecht zijn aan het secularisme, deze alliantie accepteren met La France Insoumise van Jean-Luc Mélenchon, die van mening is dat antisemitisme in Frankrijk onbeduidend is.’
Het radicaal-linkse La France Insoumise (‘Frankrijk Dat Zich Niet Onderwerpt’) van Mélenchon weersprak onlangs dat antisemitisme in Frankrijk een groot probleem is. Ook weigerde Mélenchons partij na 7 oktober Hamas te veroordelen. In aanloop naar de Europese verkiezingen van 9 juni was kritiek op Israël het belangrijkste campagne-onderwerp van La France Insoumise.
Le Pen: extreem-links wakkert stigmatisering Joden aan
Een flink contrast met Front National, dat sinds 7 oktober vierkant achter Israël staat en zich krachtig uitspreekt tegen antisemitisme op pro-Palestijnse demonstraties. Volgens Marine Le Pen is ‘extreem-links’ het meest schuldig aan een klimaat van Jodenhaat dat in Frankrijk is ontstaan. Dat schreef ze vorige week na het nieuws van de verkrachting in Courbevoie op X:
‘De antisemitische aanval en de verkrachting van een twaalfjarig kind (…) zijn verschrikkelijk. De explosieve toename van antisemitische daden (…) moet alle Fransen wakker schudden: de stigmatisering van Joden in de afgelopen maanden door extreem-links, met het Israëlisch-Palestijnse conflict als voorwendsel, is een echte bedreiging voor de vrede onder de burgers. Iedereen moet zich hiervan bewust zijn op 30 juni en 7 juli.’
Le Pen niet langer taboe voor Joden
Afgaande op een reportage van The Wall Street Journal is een stem op RN niet langer een taboe onder Franse Joden. Zij ‘overwegen het ondenkbare: stemmen op een partij met een antisemitisch verleden’, aldus de Amerikaanse zakenkrant.
‘Rassemblement National steunt Joden, steunt de staat Israël,’ zei Holocaustoverlevende Serge Klarsfeld vorige week op de nationale televisie. Op wie zou hij stemmen als hij moest kiezen tussen La France Insoumise en RN? ‘Als er een antisemitische partij en een pro-Joodse partij is, stem ik op de pro-Joodse partij,’ antwoordde Klarsfeld, doelend op Le Pen.
Twee jaar geleden ondertekende hij nog een open brief in de krant Libération met de titel ‘Nee tegen Le Pen, dochter van racisme en antisemitisme‘. Maar volgens de 88-jarige voormalige ‘nazi-jager’ is RN ‘echt volwassen geworden’. Le Pen reageerde verheugd.
Partij Le Pen vóór Joden of tegen de islam?
Zijn Le Pen en haar partij echt begaan met de veiligheid van Joden, of zijn er andere motieven? De Franse opperrabbijn Haim Korsia vermoedt in gesprek met dagblad Le Figaro dat RN vooral handelt uit ‘afwijzing van moslims en de Arabische wereld’.
Onderzoeker Olivier Costa van de Parijse universiteit Sciences Po zei tegen The Wall Street Journal dat RN deze weerzin tegen de islam deelt met conservatieve Joodse kiezers in Frankrijk.
Voor veel Joden lijkt de keuze tussen RN en La France Insoumise er toch vooral één uit twee kwaden. In recent onderzoek door opiniepeiler IFOP geeft 92 procent van de Franse Joden de radicaal-linkse partij van Melenchon de schuld van het oplaaiende antisemitisme, tegenover 46 procent die dat de radicaal-rechtse partij van Le Pen verwijt.
En 60 procent van de Joodse respondenten overweegt het land te verlaten als La France Insoumise gaat regeren, 37 procent van hen overweegt dat bij een RN-regering.
Le Pen leidt peilingen, La France Insoumise tweede
Hoe dan ook is de kans groot dat één van deze twee partijen straks regeert. Rassemblement National leidt ruim in de peilingen, met 36 procent van de stemmen, gevolgd door het linkse blok met La France Insoumise (29 procent). Renaissance van president Macron volgt met slechts 21 procent.
De Joodse schrijver Alain Finkielkraut, een van Frankrijks meest vooraanstaande Franse intellectuelen, worstelt met zijn keuze in het stemhokje. ‘Ik had nooit gedacht dat ik op een dag voor Rassemblement National zou stemmen om het antisemitisme te blokkeren. Dat is nu nog niet het geval, maar wellicht zal ik daar vroeg of laat toe worden gedwongen als er geen alternatief is,’ verwoordde hij in weekblad Le Point treffend het sentiment in een groot deel van de Joodse gemeenschap. ‘Het zou een nachtmerrie zijn. De huidige situatie is hartverscheurend voor Franse Joden.’