Haalt ze het, of haalt ze het (net) niet? Donderdag 18 juli moet het Europees Parlement in meerderheid akkoord gaan met een tweede termijn voor Ursula von der Leyen als Commissievoorzitter.
Er wordt vaak lacherig gedaan over het Europees Parlement (EP). Over dat peperdure en klimaatonvriendelijke verhuiscircus van Brussel naar Straatsburg. En die idioot hoge salarissen van de dames en heren Parlementariërs. Het omkopingsschandaal ‘Qatargate’. Het feit dat ze niet eens wetsvoorstellen mogen doen.
Het EP, de enige gekozen institutie, moet het doen met een bescheiden rol in de Europese ‘democratie’, die uitblinkt in ondemocratisch zijn.
Von der Leyen naar voren geschoven
De belangrijkste institutie in de Europese Unie is niet het gekozen EP, maar de ongekozen Europese Commissie. De Franse president Emmanuel Macron schoof Ursula von der Leyen in 2019 naar voren als voorzitter, terwijl ze op geen enkel stembiljet stond. Ook in 2024 kon niemand op Von der Leyen (65) stemmen.
Maar dit keer was wel duidelijk dat je met een stem op de christen-democraten ook tekende voor een tweede termijn van Von der Leyen. Voor de verkiezingen had ze duidelijk gemaakt door te willen. De Europese Volkspartij (EVP) van de christen-democraten werd van de traditionele pro-Europese partijen de grote winnaar, met 188 zetels.
Geen zin in nagelbijten
De 27 regeringsleiders, van wie er 13 christen-democratisch zijn, stemden eind juni in meerderheid in met een prolongatie van haar voorzitterschap. Nu moet het EP nog zijn zegen geven. Een van de weinige echt belangrijke machtsmomenten van de Parlementariërs. In 2019 haalde ‘VDL’ het nipt, met 9 stemmen verschil.
Donderdag 18 juli moeten de Parlementariërs in Straatsburg voor de tweede keer beslissen of ze Von der Leyen nog pruimen. Een gewone meerderheid van 361 stemmen (van de 720) is genoeg. De drie partijen die zichzelf ‘constructief’ noemen (EVP, S&D en Renew) hebben 401 zetels. Kat in het bakkie, zou je denken.
Maar nee. De stemming is geheim. De Europese ervaring leert dat je bij zo’n stemming niet kunt rekenen op zo’n 10 procent van de stemmen. Ook niet op die van je eigen fractie. En misschien wel 15 procent. Wie even rekent, ziet: dat wordt nagelbijten voor de ambitieuze Duitse.
Daarin heeft ze geen zin. Dus ging ze vorige week nederig op bezoek bij de fracties waarvan ze steun nodig heeft: bij de socialisten (S&D) en links-liberalen (Renew). Vooral de laatsten leverden fors in bij de verkiezingen, en zijn in grootte nog maar de vijfde fractie. Ze waren in de vorige termijn nog de nummer drie.
Zoete broodjes bij de Groenen
De grote winnaars van de verkiezingen zitten op rechts: de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) en vooral de net opgerichte Patriotten voor Europa, nu in omvang de derde fractie.
De EVP won de verkiezingen ook doordat de partij in de maanden voor de verkiezingen terugtrekkende bewegingen maakte in de klimaat- en natuurdossiers. Dus logisch om nu ‘over rechts te gaan’, in plaats van over groen-links, zoals de afgelopen termijn. De Groenen verloren immers fors.
Maar leer Von der Leyen de linkse politici en hun streken kennen. Zij dreigen al maanden dat als VDL naar rechtse steun gaat hengelen, zij haar kandidatuur zullen blokkeren. Zonder S&D (136 zetels) redt ze het niet.
De liberalen van Renew (nog maar 77 zetels) tonen zich weinig liberaal, door (volgens website Politico) in ruil voor hun steun te eisen dat VDL de komende vijf jaar geen deals sluit met de Fransman Jordan Bardella van de net opgerichte rechtse Patriotten, en geen structurele afspraken maakt met de ECR.
Dus restte Von der Leyen niets anders dan vooral zoete broodjes bakken bij de Groenen, die zo op hun falie hebben gekregen van de Europese kiezer.
Verdeling van de ‘baantjes’ in het EP
Achter de diplomatie van Von der Leyen is nog een ander spel gaande. De verdeling van de ‘baantjes’ in het EP. Allereerst de veertien vicepresidenten van het EP, onder Roberta Metsola (ook EVP), die door wil als voorzitter van het EP.
Misschien belangrijker zijn de posities in de 24 (sub-)Commissies met vierletternamen (zoals: ENVI, FISH, JURI, AGRI, LIBE) die zich buigen over de wetgeving. Geen grotere eer voor een Parlementariër dan chair (voorzitter) of vice chair te zijn van zo’n acroniem.
Hoe meer mooie posities de EVP – de grootste partij én die van Von der Leyen – gunt aan andere partijen, hoe groter de neiging om als dank voor haar te stemmen.
Waarom zouden Duitse Groenen niet voor VDL stemmen?
Van sommige ECR-leden is bekend dat ze Von der Leyen sowieso zullen steunen. En gaan de 15 Duitse Groenen, geharnast als het gaat om Oekraïne, niet ook gewoon vóór hun landgenote stemmen? Als VDL één ding goed deed de afgelopen periode, is het keihard en duidelijk zijn over de kwade intenties van Moskou, en het omarmen en steunen van Kyiv.
Om op zoveel mogelijk steun te kunnen rekenen, is de stemming op 18 juli in Straatsburg volgens Politico met een uur vervroegd, naar 13 uur. Anders kan een deel van de hooggeëerde Parlementariërs niet stemmen, aangezien ze die dag ook nog naar huis willen vliegen. Eerst hebben zij 30 minuten de tijd om op papier hun stem uit te brengen. Rond 14.45 uur wordt de uitslag bekend.
Als Von der Leyen de gewenste meerderheid haalt, begint meteen de volgende episode: het samenstellen van haar Commissie. Krijgt ze op 18 juli geen meerderheid achter zich, dan doet ze waarschijnlijk in september een tweede poging.