Duitsland-correspondent Guy Hoeks vertelt in podcast Elke Week over de asielproblematiek in Duitsland, dat grenscontroles heeft heringevoerd.
Met de grenscontroles wil minister van Binnenlandse Zaken Nancy Faeser (SPD) de instroom reguleren en zo de toegenomen druk op de asielopvang verlichten. Zal deze ingreep, die voor veel oponthoud zorgt, iets oplossen? Of gaat het om symboolpolitiek?
In 2015 hield bondskanselier Angela Merkel nog de grenzen open voor meer dan één miljoen vluchtelingen: ‘Wir schaffen das.’ Met zijn Willkommenskultur profileerde Duitsland zich als een land dat klaarstond om te helpen. Die houding is veranderd. Veel Duitsers voelen zich in de steek gelaten, vanwege het gebrek aan integratie en de lasten die asielzoekers op de samenleving leggen. Hierdoor komt Merkels opendeurbeleid als een boemerang terug in het huidige debat.
In Duitsland is steeds meer politieke verdeeldheid. Zo ook tussen West- en Oost-Duitsland, waar het radicaal-rechtse AfD inmiddels een belangrijke speler is. De partij speelt in op gevoelens van onvrede en angst voor immigratie, die deels voortkomen uit de economische achterstand en het gebrek aan historische immigratie in deze regio’s. In het westen van Duitsland, waar al decennia immigranten wonen, zijn de inwoners gewend aan de multiculturele samenleving en liberaler ten opzichte van asielzoekers en immigratie.
Dat komt door het verleden. Terwijl West-Duitsland na de Tweede Wereldoorlog zijn naziverleden grondig verwerkte, ontbrak deze reflectie in Oost-Duitsland. Bovendien leidde de Duitse hereniging in 1990 voor het gevoel in het oosten dat het zich moest aanpassen aan de West-Duitse normen en regels. Er ontstonden een diepgewortelde frustratie en een gevoel van achterstelling, wat zich nu uit in de electorale steun voor partijen als AfD.
De politiek in Duitsland is hierdoor instabieler dan ooit. De verkeerslichtcoalitie onder leiding van Olaf Scholz (SPD), met de Groenen en de liberale FDP, wankelt. Hoewel de SPD probeert de coalitie bijeen te houden, blijven de tegenstellingen over asiel en financiën groot. De vraag is of de coalitie de komende maanden overleeft, gezien de druk vanuit de oppositie en de dreigende electorale verliezen. Duitsland zal zijn koers ten aanzien van immigratie en asiel opnieuw moet definiëren.