Het ongerepte Albanië is langzaamaan uitgegroeid tot een gewilde reisbestemming. Het is er mooi, onbedorven en goedkoop. Geen wonder dat projectontwikkelaars hun oog op het land hebben laten vallen. Onder die ontwikkelaars: het echtpaar Trump-Kushner.
Tot 1991 was Albanië een diep-communistisch land, een beetje het Cuba van Europa. Na de val van het communisme werd Albanië langzamerhand toegankelijk en groeide het grotendeels nog ongerepte land uit tot een gewilde reisbestemming. De natuur is er overweldigend. Er wonen nog geen drie miljoen mensen in dit land dat kleiner is dan Nederland (29.000 tegenover 42.000 vierkante kilometer). Het is er dus mooi, onbedorven, met een indrukwekkende kustlijn, hoge bergen, leeg en goedkoop.
Geen wonder dus dat projectontwikkelaars hun begerige oog op die streken hebben laten vallen: daar kunnen ze nog eens wat ontwikkelen en geld verdienen! Onder die ontwikkelaars ook het echtpaar Ivanka Trump–Jared Kushner, de dochter en schoonzoon van oud-president Donald Trump en adviseurs tijdens diens bewind. Zij hebben plannen om op diverse locaties langs de kust enorme resorts te bouwen. Dat doen ze met geld dat grotendeels afkomstig is uit Saudi-Arabië, Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten. Zij zijn de grootste geldschieters voor het fonds van Kushner, Affinity Partners.
Welke plannen hebben de projectontwikkelaars?
Hoe zien de plannen eruit? Het gaat om drie locaties. Langs de kust bij Vlorë moet op een gebied van 450 hectare een resort worden gebouwd met duizend strandvilla’s, onder de naam Genesis. Er wordt gesproken van ‘carefully crafted villa’s’ en ‘thoughtfully landscaped gardens’.
Op foto’s is te zien hoe een onaangetast natuurgebied moet veranderen in een geheel volgebouwde omgeving, met aangelegde meren en havens.
Zo ook op het eiland Sazan, even paradijselijk, grotendeels omdat het tot voor kort militair (en verboden) terrein was. Pas in 2015 werd het opengesteld voor het publiek. Ook daar wil het duo Trump-Kushner aan de slag: Kushner heeft al gezegd dat hij er deals doet ter waarde van 1 miljard dollar. Ook daar moet alles plaatsmaken voor een luxueus resort. In Bloomberg Magazine zei Kushner dat de kust van dat eiland ‘een van de meest ongerepte en unieke kuststroken is die ik in de hele wereld heb gezien’. Andere mensen zouden dat graag zo willen houden: niet dit duo.
En dan is er nog de regio bij Zvërnec: een schiereiland dat grotendeels bestaat uit beschermd natuurgebied met prachtige witte stranden, dat ruimte moet gaan bieden aan tienduizend vakantievilla’s. Dat daar dorpen liggen waar mensen wonen, maakt niet uit. Er moet toerisme komen.
Albanese premier is blij met projectontwikkelaars
Premier Edi Rama van Albanië schijnt reuze in zijn sas te zijn met de investeerders uit de Verenigde Staten. ‘Het feit dat we in de belangstelling staan van zo’n beroemde Amerikaanse ondernemer, vervult ons met trots en vreugde,’ zegt een woordvoerder van de premier. Begrijpelijk dat dit arme land om investeringen zit te springen: een kwart van de bevolking leeft in extreme armoede. Maar of dit de manier is, kun je je afvragen.
Er zijn dan ook meteen al problemen. Kennelijk zijn er grondrechten vergeven die eigendom zijn van families die de kuststreken al generaties lang bewonen en hun eigendomsrechten zwart-op-wit hebben. Zij hebben meteen protest aangetekend tegen de plannen van de projectontwikkelaars en noemen die ‘één groot corrupt project’.
Mondiale discussie: van wie is het strand?
En dat is niet het enige. Ook hier speelt de kwestie die op veel meer plekken in de wereld speelt: van wie is het strand? Mogen de Albanezen zelf nog vrijelijk het strand op, als daar een heel duur resort is gebouwd? In Nederland is het strand van iedereen: ‘een openbaar gebied waar eenieder vrij mag genieten van zon, zee en strand’. Afgezien van wat militair terrein, zoals op Vlieland, kan iedereen de gehele kust bezoeken.
Dat is niet overal zo. In Griekenland bestaat grote weerstand tegen het illegaal inpikken van stroken kust: overal worden, zeker tijdens het hoogseizoen, strandbarretjes neergezet, waardoor delen van het strand niet meer voor iedereen toegankelijk zijn. Via de app MyCoast kunnen strandbezoekers doorgeven waar delen van de kust ontoegankelijk zijn. Hetzelfde speelt in Turkije.
In Brazilië, een land met volgens velen de mooiste stranden ter wereld en een vitale strandcultuur, wordt gewerkt aan de Beaches Bill, een controversiële wet die voorziet in het privatiseren van delen van de kust. En in Italië, ook een land met heel veel kust, wordt het steeds lastiger een openbaar toegankelijk strand te vinden, 43 procent is privé, volgens dagblad Il Giornale. De entree kan oplopen tot 100 euro per dag.
Kroonprins Mohammed bin Salman van Saudi-Arabië zorgde in 2015 in Frankrijk voor een rel, toen hij het strand inpikte bij zijn villa in Vallauris aan de Côte d’Azur. In de Loi Littoral uit 1986 staat dat het strand niet toebehoort aan een privépersoon en dat ook aan zee gelegen hotels het strand altijd toegankelijk moeten houden voor iedereen. Alleen in uitzonderlijke gevallen – nationale veiligheid – mag het strand ergens worden afgesloten. Daar beriep Bin Salman zich dus maar op.
En er zijn genoeg stranden, zoals op Curaçao, die dan misschien wel toegankelijk zijn, maar entree vragen.
Uiteindelijk komt het erop neer – en daarom worden mensen hier vaak ook zo boos over – dat geld toegang geeft tot natuur, terwijl die juist van iedereen zou moeten zijn en ook wordt onderhouden met gemeenschapsgeld. Laten we een voorbeeld nemen aan Cuba: daar is het recht op strandbezoek in de Grondwet verankerd.
Schrijf u in voor onze ochtendnieuwsbrief
Abonneer u op de gratis nieuwsbrief EW Ochtend en start de dag scherp met de belangrijkste artikelen over politiek, economie en buitenland.
