Erdoğan wil Turkije aansluiten bij het BRICS-verbond. Wat kunnen de gevolgen voor de relatie met het Westen zijn, en is het überhaupt waarschijnlijk dat Turkije echt een BRICS-land wordt?
1. Turkije wil lid worden van BRICS. Hoe serieus is dat?
President Recep Tayyip Erdoğan riep de afgelopen jaren al vaker dat Turkije zich wilde aansluiten bij BRICS – een afkorting die staat voor Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika. Maar deze keer is het serieus. In september diende Ankara een officiële aanvraag in om lid te worden van deze club van grote opkomende economieën, die zich verzet tegen de economische dominantie van het Westen. Op de BRICS-top in het Russische Kazan op 22 oktober wordt de Turkse aanvraag nader onderzocht.
2. Waarom zoekt Erdoğan aansluiting?
Turkije wil zijn mondiale positie versterken. BRICS biedt de mogelijkheid om de handel met China en Rusland op te schroeven, en minder afhankelijk te worden van de Europese Unie en de Verenigde Staten. Bovendien is Turkije gefrustreerd over de stagnatie van de EU-toelatingsonderhandelingen. Die liepen stuk op mensenrechtenschendingen en de kwestie met Griekenland over Cyprus.
3. Wat betekent dit voor de verhoudingen met de EU?
Het is de eerste keer dat een NAVO-lid en EU-kandidaat zich wil aansluiten bij de door Rusland en China gedomineerde groep. De EU maakt zich zorgen. Woordvoerder Peter Stano (49): ‘Turkije is vrij te kiezen bij welke internationale allianties het zich aansluit. Maar als kandidaat EU-lid moet het wel de waarden en voorkeuren van het EU-beleid respecteren.’
4. Wil Erdoğan de NAVO verlaten?
Nee. Voor het NAVO-lidmaatschap heeft de aansluiting bij BRICS geen gevolgen. De NAVO is een militair en geen economisch verbond. Wel is zeker dat de westerse militaire bondgenoten de Turkse stap met argusogen volgen. De relatie met Turkije is al jaren gespannen. Erdoğan eist een steeds grotere geopolitieke rol en vaart een koers die niet altijd aansluit bij NAVO-belangen, zoals ook zijn uitstekende banden met Moskou laten zien.
5. Is het zeker dat Turkije wordt toegelaten tot BRICS?
Nee, maar het maakt wel een goede kans. De Russische president Vladimir Poetin is voorstander. Minder duidelijk is of andere BRICS-leden de uitbreiding willen. Begin 2024 kwamen er al vijf nieuwe leden bij, waaronder Iran en Saudi-Arabië. Meer dan veertig landen staan op de wachtlijst.