De presidentiële supermacht die bij de Vijfde Republiek hoorde, lijkt ten einde. Vijf vragen over de wankele positie van president Macron.
1. In welk politiek vaarwater is de Franse president Emmanuel Macron verzeild geraakt?
Macron verloor deze zomer de verkiezingen en is zijn meerderheid in het parlement kwijt. Toch kan hij president blijven. Het vormen van een coalitie met het linkse blok dat de verkiezingen won, is mislukt. Dat wilde de pensioenhervormingen terugdraaien, voor Macron juist een pijler van zijn politieke erfenis. Hij heeft nu Michel Barnier van de centrumrechtse partij Les Républicains benoemd tot premier.
2. Heeft Macron zo zijn positie verstevigd?
Niet bepaald. Macron wil het liefst als een ongekroonde Zonnekoning boven het politieke gewoel verheven blijven. In het huidige Franse politieke systeem is de president zeer machtig. Deze rol voor het staatshoofd is ooit bedacht door en perfect toegesneden op Charles de Gaulle: president van 1959 tot 1969 en een als krachtig geziene leider.
Maar het systeem lijkt zijn langste tijd te hebben gehad. Geen enkele middenpartij heeft een parlementaire meerderheid. In eigen land moet Macron nu actief onderhandelen en compromissen sluiten, voor een Franse president niet heel gebruikelijk.
Internationaal bleek Macron zwak te staan toen hij in een impasse met Europese Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen kandidaat-Eurocommissaris Thierry Breton moest opofferen. Daardoor verliest Frankrijk aan invloed.
3. Welke rol heeft het radicaal-rechtse Rassemblement National (RN) van Marine Le Pen in de nieuwe constellatie?
Macron wilde radicaal-rechts koste wat kost buiten de macht houden. Daarin heeft hij gefaald. Nu links is afgehaakt, heeft Macron de (gedoog)steun van Le Pen nodig om in het zadel te blijven. Die schoot de kandidatuur van Barnier als premier niet meteen af, maar de regering is niet van haar steun verzekerd. ‘We plaatsen de toekomstige regering onder toezicht,’ dreigde zij al.
4. Is het desondanks gelukt een stabiele regering te vormen?
Dat zal moeten blijken. Conservatieve ministerskandidaten lagen al eerder met elkaar overhoop. Dat Barnier belastingverhogingen onontkoombaar noemde, riep weerstand op bij sommige prominenten in Macrons eigen partij. Deze regering lijkt een wankel compromis. Een rechtsere versie van de vorige, bedoeld om Le Pen en het RN te paaien.
5. Is Macrons presidentschap nu veiliggesteld?
Zijn mandaat loopt tot 2027. Of hij het zonder kleerscheuren haalt, hangt mede af van de opstelling van Le Pen. Macron en Barnier zijn behendige en ervaren politici, maar hun lot ligt in handen van de rechts-populisten.