Nu het regime van Bashar al-Assad in recordtempo is gevallen, blijft de toekomst van Syrië onzeker. Velen vrezen een herhaling van chaos en verdeeldheid.
Op de weg naar Damascus, vanaf de Syrisch-Libanese grens op zondag 8 december, lagen de legerposten van het Syrische leger er verlaten bij. Het asfalt was bezaaid met uniformen die haastig waren achtergelaten door troepen van Bashar al-Assad, die zich snel in burgerkleding hadden gehuld en op de vlucht waren geslagen voor de oprukkende rebellen.
Posters met het gezicht van de voormalige dictator waren verscheurd en beklad. Nog geen twee weken na het begin van de rebellie was het regime gevallen en was Assad naar Moskou gevlucht. In Damascus en daarbuiten vierden Syriërs een fris nieuw begin en een hernieuwde hoop op betere relaties met de wereld.
Wat voor soort nieuw begin krijgen ze? Veel hangt af van de vraag of de diverse Syrische oppositiegroepen, nu plots zonder hun gemeenschappelijke vijand, in staat zijn samen te werken aan een pluralistische, federale burgerregering over heel Syrië. Of dat ze, zoals velen vrezen, in onderlinge gevechten vervallen die het land opnieuw in chaos storten.
Bemoedigende tekenen
De eerste tekenen zijn bemoedigend, maar het is nog veel te vroeg voor optimisme. De rebellen, met voorop Hay’at Tahrir al-Sham (HTS) — een voormalige aan Al-Qai’da-gelieerde groep die de afgelopen jaren een deel van noordwest-Syrië controleerde — beweren te hebben geleerd van eerdere regimewisselingen in de Arabische wereld. In tegenstelling tot Irak en Libië wordt de overgang nu lokaal gestuurd, en niet door buitenlandse machten of teruggekeerde ballingen. Rusland en Iran, die golden als Assads belangrijkste bondgenoten, hebben zich in de schaduw teruggetrokken.
Bescherming van minderheden
De rebellen hebben de politie en burgerlijke autoriteiten opgeroepen voorlopig op hun post te blijven, in afwachting van de vorming van een eenheidsregering. Ze hebben een avondklok ingesteld die, tegen de avond van 8 december, het plunderen grotendeels had gestopt — op het meenemen van servies uit het presidentiële paleis na.
Hoewel de meeste rebellen afkomstig zijn uit de soennitische meerderheid die jarenlang werd onderdrukt door de alawitische Assads, houden ze zich gedeisd en hebben ze beloofd de rechten van minderheden te beschermen.
Verdeling
Maar in Syrië loopt alles al snel uit de hand. De feitelijke verdeling van het land die onder Assad ontstond, is sinds zijn val alleen maar versterkt. De rebellen in het noorden, oosten en zuiden hebben hun opmars goed gecoördineerd, maar door de onverwacht snelle ineenstorting van het regime waren ze niet voorbereid op ‘de dag erna’.
Lees verder onder de tweet.
If you found my maps useful & would like me to continue making them please consider buying me a coffee. Updating these maps is a daily task, work I do unpaid as a freelancer, so a small donation could come a long way, and I would be very grateful 🙏 ❤️
[https://t.co/h7XV1KQkMo] pic.twitter.com/hzpBufnG72
— Thomas van Linge (@ThomasVLinge) December 1, 2024
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Elk van de vier grote facties — de door Turkije gesteunde soennitische rebellen in het noordwesten, de Koerden in het noorden en oosten, de door Jordanië gesteunde rebellen in het zuiden, en Assads alawitische loyalisten in het westen — beschikt nu over eigen legers en veroverde bezittingen.
De eerste scheurtjes in de fragiele wapenstilstand verschenen snel. Binnen enkele uren na Assads val braken gevechten uit bij Manbij, op de scheidslijn tussen de door Turkije gesteunde Arabieren in het noordwesten en de Koerden in het noordoosten. Syriërs herinneren zich nog goed hoe het omverwerpen van regimes in Irak en Libië leidde tot jarenlange burgeroorlogen.
UItdagingen
De belangrijkste kanshebber om Syrië te regeren, is HTS-leider Abu Muhammad al-Julani (42) die op 27 november het offensief vanuit Idlib lanceerde. Julani, die nu zijn islamitische schuilnaam heeft afgezworen (zijn Telegram-kanalen noemen hem ‘president Ahmed al-Shara’), verzekert christenen en vrouwen dat hij geen strikte islamitische wetten zal opleggen. Toch blijft zijn verleden als leider van Al-Qa’ida en zijn gewelddadige onderdrukking van rivalen voor velen een struikelblok.
Wie er ook in Damascus aan de macht komt, diegene zal moeite hebben het hele land te controleren. In het noordoosten zullen de Koerden vertrouwen op de enkele honderden Amerikaanse troepen om hun autonomie en olievelden te beschermen tegen centrale controle. Ondertussen zullen Assads alawitische aanhangers zich in hun bergdorpen aan de kust afvragen of ze zich moeten schikken onder een soennitische meerderheid of opnieuw moeten vechten.
Na dertien jaar burgeroorlog en armoede bidt een uitgeputte bevolking voor een vreedzame machtsoverdracht, iets wat in de Arabische wereld zeldzaam is gebleken. Met zo veel verdeeldheid, zowel binnen als buiten Syrië, zal het vinden van een consensus een enorme uitdaging zijn.
Schrijf u in voor onze ochtendnieuwsbrief
Abonneer u op de gratis nieuwsbrief EW Ochtend en start de dag scherp met de belangrijkste artikelen over politiek, economie en buitenland.
