Met de verovering van Aleppo, de tweede stad van het land, hebben jihadistische rebellen een enorme klap uitgedeeld aan de regering van president Bashar Al-Assad. Bij de strijd zijn allerlei groeperingen en landen betrokken. Wat zijn de belangrijkste en wie steunt wie?
Na de bloedige burgeroorlog, waarin sinds de volksopstand tegen Assad in 2011 zeker 580.000 doden vielen, leek de Syrische president de situatie in zijn land redelijk onder controle te hebben. De noordwestelijke provincie Idlib was in handen van rebellen, maar zij hadden sinds een in 2020 gesloten wapenstilstand weinig gebied meer veroverd. Afgelopen week veranderde de status quo plots. Jihadistische rebellen en aanverwante groeperingen rukten razendsnel op naar het nabijgelegen Aleppo en hebben de stad sinds zaterdag 30 november veroverd op de regeringstroepen van Assad.
Terwijl het regeringsleger een tegenoffensief voorbereidt, wordt op diplomatiek niveau onderhandeld tussen betrokken landen als Turkije, Rusland en Iran. Ook de Koerden en terreurgroepen als Hezbollah en Islamitische Staat zijn (zijdelings) betrokken. Wie staat aan welke kant? Een beknopt overzicht.
Lees verder onder het kaartje
Leger van de Syrische president Assad
Het regeringsleger van president Bashar al-Assad staat ook wel bekend als de Syrian Arab Armed Forces (SAAF) en telt naar schatting 200.000 militairen. Het leger werd sinds afgelopen woensdag 27 november overrompeld in de noordwestelijke provincies Idlib en Aleppo in het noordwesten van Syrië. Zaterdag 30 november verloor het Syrische leger voor het eerst sinds het begin van de burgeroorlog in 2011 de controle over de stad Aleppo. Het leger trok zich die dag tijdelijk terug uit de tweede stad van het land om een tegenoffensief voor te bereiden.
Daarbij krijgt het militaire steun van Rusland, dat het leger van Assad te hulp schiet met het bombarderen van de jihadistische rebellen. Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov noemt hun aanvallen ‘een schending van de soevereiniteit van Syrië’. Tijdens de burgeroorlog steunde Moskou Assad en zijn troepen vanaf 2015, voornamelijk via luchtaanvallen op rebellen, waarbij burgers overigens allerminst werden ontzien. Volgens onbevestigde berichten op de berichtendienst Telegram was Assad ten tijde van de inname van Aleppo in Moskou voor overleg met de Russische president Vladimir Poetin.
Ook Iran, dat het Assad-regime en diverse andere sjiitische milities in Syrië beschouwt als onderdelen van zijn ‘As van het Verzet’ tegen het Westen, steunt de Syrische president. Abbas Araghchi, minister van Buitenlandse Zaken van de islamitische republiek, beloofde de regering-Assad zondagavond ‘volledige steun’. Volgens Teheran zijn er geen Iraanse gevechtstroepen actief in Syrië, maar alleen militaire adviseurs en trainers. Zeker is wel dat de Libanese terreurgroep Hezbollah, die ook wordt gesteund door Iran, vecht aan de zijde van het leger van Assad. Volgens de Amerikaanse Nationale Veiligheidsadviseur Jake Sullivan is de huidige situatie in Syrië een rechtstreeks gevolg van de verzwakking van Hezbollah door Israël in de afgelopen maanden.
Rebellen
De belangrijkste partij die strijdt tegen Assads leger is de jihadistische groep Ha’yat Tahrir al-Sham (HTS), een terreurgroep volgens de Europese Unie. HTS telt zo’n 20.000 strijders en is voortgekomen uit Jahbat al-Nusra, dat weer verwant is aan de bekende terreurgroep Al-Qa’ida. HTS wordt geleid door Abu Mohammed al-Julani, die begin deze eeuw in Irak vocht tegen de Amerikanen. Al-Julani ontmoette daar ook Abu Bakr al-Baghdadi, de latere oprichter van terreurgroep Islamitische Staat (IS). In recent opgedoken beelden van de opmars naar Aleppo zijn ook strijders met op hun uniforms IS-logo’s te zien. Onduidelijk is hoe groot de rol nog is van de terreurgroep.
Aan de zijde van HTS vecht ook de Syrian National Army (SNA), dat naar schatting 25.000 tot 70.000 strijders telt en meer seculier van karakter is dan HTS. SNA vocht voorheen vooral tegen de Koerden in Noord-Syrië. In die strijd wordt de groep al jaren gefinancierd en bewapend door Turkije.
De Turkse president Recep Tayyip Erdoğan heeft officieel nog weinig over zijn betrokkenheid gezegd, maar duidelijk is dat HTS en SNA niet alleen vechten tegen het leger van Assad, maar dus ook tegen de Koerden aan de Turkse zuidgrens. Ankara bombardeert de Koerden daar al jaren, naar eigen zeggen om terreuraanslagen in Zuid00st-Turkije tegen te gaan. Ook wil Erdoğan voorkomen dat de Koerden een eigen staat stichten. Op beelden die rondgaan op sociale media is te zien dat Koerdische vrouwen worden ontvoerd.
Koerden
Een deel van het noordoosten van Syrië is in handen van de Syrian Democratic Forces (SDF) en aanverwante strijdkrachten. De SDF zijn bekend als de Syrische Koerden die naast de eerdergenoemde gevechten tegen Turkije ook streden tegen Islamitische Staat. De SDF, die zeggen voorstander te zijn van een seculier en democratisch Syrië, telt ongeveer 100.000 strijders.
Van de SDF maken tal van lokale milities deel uit, waarvan de Iraaks-Koerdische Peshmerga, de Volksbeschermingseenheden (YPG) en de Vrouwelijke Volksbeschermingseenheden (YPJ) de bekendste zijn. Deze groepen speelden een essentiële rol in het verslaan van IS in het voorjaar van 2019.
De Verenigde Staten en andere westerse landen steunen de SDF. Dit tot onvrede van Turkije, dat de Koerdische strijders beschouwt als verlengstuk van de terreurgroep PKK.
Schrijf u in voor onze ochtendnieuwsbrief
Abonneer u op de gratis nieuwsbrief EW Ochtend en start de dag scherp met de belangrijkste artikelen over politiek, economie en buitenland.
