Donald Trumps aanstaande terugkeer in het Witte Huis leidt tot kopzorgen in Canada. Zijn dreigement met importheffingen kan zelfs de regering van Justin Trudeau ten val brengen. Pierre Poilievre, de rechts-conservatieve tegenpool van de linkse premier, staat klaar om hem op te volgen. Wie is deze populaire oppositieleider die veel gemeen heeft met Trump, maar ook de strijd met hem moet aangaan?
Na bijna een decennium dreigt het premierschap van Justin Trudeau te eindigen. Minister van Financiën Chrystia Freeland stapte begin december op, uit onvrede over hoe de premier reageerde op mogelijke importheffingen van 25 procent op Canadese goederen, die Donald Trump zegt te willen instellen. De roep om Trudeaus aftreden neemt toe, ook onder leden van zijn Liberale Partij.
De bevolking van Canada lijkt al langer klaar met Trudeau. Zijn waarderingscijfer is gedaald tot 28 procent, een dieptepunt sinds zijn aantreden in 2015, toen nog 63 procent van de Canadezen hem waardeerde.
Trudeau, die internationaal vooral bekend werd door zijn uitgesproken progressieve koers, ruimhartige immigratiebeleid en moeizame relatie met Donald Trump, zal gezien de peilingen het liefst aanblijven. Zijn Liberale Partij staat daarin op nog geen 21 procent van de stemmen, terwijl de Conservatieve Partij met 44 procent meer dan dubbel zo groot wordt gepeild.
Nieuwe verkiezingen, die zich wettelijk gezien uiterlijk 20 oktober moeten afspelen, zijn zo snel mogelijk nodig, vindt Pierre Poilievre. Als leider van de belangrijkste oppositiepartij, de Conservatieve Partij, maakte hij furore in het parlement, op sociale media en dankzij harde confrontaties met Canadese journalisten.
Pierre Poilievre afgestaan ter adoptie door zijn tienermoeder
De biologische moeder van Poilievre was een zestienjarige middelbare scholier die hem onmiddellijk afstond ter adoptie. Zijn moeder Marlene en zijn Frans-Canadese vader Donald Poilievre, allebei leraar, voedden hem katholiek op. Al in zijn middelbareschooltijd raakte Pierre – die door zijn biologische moeder Jeff zou zijn genoemd – geïnteresseerd in politiek en economie. Vooral de boeken van vrijemarktkapitalist Milton Friedman (1912-2006) hadden grote invloed op zijn ideeën.
Tijdens en na zijn studie internationale betrekkingen aan de universiteit van Calgary werd Poilievre politiek actief, eerst lokaal en daarna nationaal. In 2004 werd hij op 25-jarige leeftijd de jongste parlementariër ooit. In de laatste jaren van de regering van de vorige premier Stephen Harper (2006-2015) was hij minister van Democratische Hervorming en van Werkgelegenheid.
Pierre Poilievre steunde truckersprotesten tegen lockdowns
Als conservatief met libertarische neigingen is Poilievre – die twee jonge kinderen heeft met zijn in Venezuela geboren vrouw – voorstander van een zo klein mogelijke overheid. Hij zei herhaaldelijk dat hij van Canada ‘het meest vrije land ter wereld’ wil maken.
Begin 2022 betuigde hij steun aan duizenden truckers die wegen en grensovergangen blokkeerden uit onvrede over de coronalockdowns. Terwijl Trudeau de demonstraties ‘extremistisch’ noemde, zei Poilievre juist dat hij trots was op het ‘vrijheidskonvooi’ van de vrachtwagenchauffeurs. In september van dat jaar werd Poilievre de nieuwe voorman van de Conservatieve Partij.
Met zijn strakke blik, zware stem en verbeten betogen maakt hij sindsdien veel indruk als oppositieleider. Begin vorig jaar circuleerde een fragment op sociale media waarin een journalist Poilievre beticht van ‘populisme’, ‘het inspelen op emoties’ en het imiteren van Donald Trump. Als Poilievre, die tijdens het gesprek onverstoorbaar een appel eet, de interviewer vraagt wat hij bedoelt, staat die met de mond vol tanden:
Lees verder onder de video
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Pierre Poilievre botst met pers, wil publieke omroep opheffen
Sowieso is Poilievre, die meent dat gevestigde media hem tegenwerken en ‘niet langer de schijn willen ophouden dat ze onbevooroordeeld zijn’, niet bang voor de confrontatie met journalisten.
Tijdens een persconferentie in december kreeg Poilievre de vraag hoeveel geld hij wil uittrekken om de poreuze Canadese zuidgrens beter te bewaken – drugssmokkel en illegale immigratie vanuit Canada zijn de redenen waarom Trump dreigt met heffingen. ‘Dat is een typische CBC-vraag,’ sneerde Poilievre naar de Canadese publieke omroep, die hij het liefst zou opheffen. ‘Hoeveel geld kun je besteden aan een probleem? Dat is de verkeerde vraag.’
Hij vervolgde: ‘We moeten beleid niet beoordelen op hoeveel het kost, maar op wat het bereikt. Stel dat je in een restaurant gaat eten en het eten is smerig. Je krijgt een voedselvergiftiging en de service was waardeloos. Dan zeg je ook niet: “Het was goed, want we hebben er 1.000 dollar voor betaald.” We beoordelen het restaurant op basis van het eten op het bord en de service. Zo moet het ook zijn met de overheid.’
Die instelling typeert het motto Common Sense Conservatives waarmee Poilievre campagne voert. Het liefst ziet hij een efficiënte overheid die hard en doelgericht ingrijpt, fors bezuinigt op de overheidsuitgaven en de stagnerende economie uit het slop trekt.
Dat is hard nodig: vorige maand werd bekend dat het Canadese begrotingstekort is opgelopen tot 62 miljard dollar, de helft hoger dan was voorzien. Ook Canada’s inkomen per hoofd van de bevolking ontwikkelt zich de laatste jaren zorgelijk, zeker afgezet tegen de grote Amerikaanse buurman.
Lees verder onder het X-bericht
Canada vs US real GDP per capita via @globeandmail pic.twitter.com/pO9NWiHPBE
— Jon Hartley (@Jon_Hartley_) January 16, 2024
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Poilievre wijst er veelvuldig op dat de Canadese dollar, ook wel bekend als de loonie, onder Trudeau in rap tempo in waarde is gedaald. De munt zakte in december zelfs onder de 70 cent ten opzichte van de Amerikaanse dollar, een dieptepunt sinds Trudeaus aantreden in 2015. Het doet de trotse nationalist Poilievre pijn dat zijn land economisch zo ver achterblijft bij de Verenigde Staten. Volgens hem jaagt Trudeaus ‘socialistische beleid’ ambitieuze, ondernemende Canadezen het land uit.
Poilievre: klimaatbeleid jaagt bedrijven Canada uit
Niet voor niets voert de Conservatieve Partij de laatste maanden de slogan Axe the tax (‘Schrap de taks’). Daarmee bedoelt hij de CO2-belasting op fossiele brandstoffen. De carbon tax maakt een essentieel deel uit van Trudeaus ambitieuze klimaatbeleid en is volgens de premier noodzakelijk om de Canadese economie te vergroenen. Maar Poilievre vindt dat de CO2-heffingen Canada’s concurrentiepositie schaden en de kosten voor levensonderhoud opdrijven.
Net als Donald Trump ziet Poilievre weinig in klimaatbeleid, dat volgens hem ‘truckers, maakindustrie, fabrieken en andere bedrijven naar het buitenland jaagt’. Een andere overeenkomst met Trump is zijn uitgesproken nationalisme. In campagneboodschappen hanteert Poilievre graag de term Canada First.
Pierre Poilievere moest zaal uit nadat hij Trudeau gekkie noemde
Niet alleen inhoudelijk, maar ook qua vorm zijn er raakvlakken met Trump. Zo maakt Poilievre zijn politieke tegenstanders, Trudeau voorop, graag belachelijk met denigrerende termen. Steevast noemt hij de premier en diens linkse coalitie van de Liberale Partij en de New Democratic Party een ‘chaotische clown show’.
De van oudsher gemoedelijke Canadese politiek moet soms wennen aan Poilievre’s polariserende retoriek. Dit voorjaar moest hij van de voorzitter van het parlement in Ottawa zelfs de zaal verlaten, nadat hij premier Trudeau uitmaakte voor wacko (gekkie).
Canadezen: Poilievre meest geschikt om te dealen met Trump
Naast een bron van inspiratie zal Trump voor Poilievre ook een bron zijn van zorg. Want zijn terugkeer in het Witte Huis op 20 januari hangt als een zwaard van Damocles boven Canada.
In een poging de aanstaande Amerikaanse president gunstig te stemmen na zijn dreiging met importheffingen, dineerde Justin Trudeau eind november met Trump op diens landgoed Mar-a-Lago in Florida. Poilievre zei medelijden te hebben met zijn rivaal:
‘Hij ging erheen vanuit een positie van zwakte. (…) Normaal gesproken gaat een [Canadese] premier bij een ontmoeting met de Amerikaanse president op zoek naar manier om daar voordelen uit te halen. Over welke voordelen hebben we Trudeau na afloop gehoord? Geen. Hij probeert alleen de nadelen te beperken. Een consequentie van een zwakke premier die de controle kwijt is.’
Die kritiek liet Trudeau niet over zijn kant gaan. Begin december verweet hij munt te willen slaan uit de zorgen over Trumps heffingen: ‘Er is een traditie in Canada dat in moeilijke tijden, bij een crisis of dreiging, Canadezen de handen ineenslaan. We staan op, we gaan over partijgrenzen heen en we verdedigen Canada. Het lijkt steeds duidelijker dat Pierre Poilievre daar niet toe in staat is.’
Maar een recente peiling van Ipsos wijst uit dat de meeste Canadezen Poilievre geschikter achten om te dealen met Trump dan Trudeau. Van de kiezers ziet 39 procent de Conservatieve oppositieleider als beste man om de Canadese belangen te behartigen tegenover de nieuwe Amerikaanse president. Slechts 14 procent acht de huidige premier daar beter toe in staat.
Poilevre: ‘Trump zou compleet over Trudeau heen lopen’
‘Trump zou het liefst zien dat Trudeau aan de macht blijft,’ zei Poilievre al voordat Trump de heffingen aankondigde. ‘Hij zou compleet over hem heen lopen.’ Afgaande op Trumps recente grapjes op zijn sociale medium Truth Social, waarin hij Canada Amerika’s 51ste staat noemde en Trudeau ‘gouverneur van de mooie staat Canada’, neemt hij de huidige Canadese premier inderdaad weinig serieus.
Als Poilievre zijn zin krijgt en er binnenkort nieuwe verkiezingen komen, is het aan hem om te bewijzen dat hij wél serieus wordt genomen.