Polen neemt in 2025 opnieuw het voorzitterschap van de EU op zich en kiest veiligheid als leidend thema. Met een krachtig logo van de bekende kunstenaar Jerzy Janiszewski wil het land laten zien dat het zich als dragende kracht van Europa beschouwt, schrijft EU-correspondent René van Rijckevorsel.
De opstand van de Poolse vakbond Solidarnosc (Solidariteit) opende in 1981 de weg naar de val van de Muur en het Sovjet-imperium acht jaar later. Het succes van Solidarnosc destijds wordt onder meer toegeschreven aan het iconische logo van de Poolse kunstenaar Jerzy Janiszewski. De in elkaar geschoven rode graffiti-achtige letters van Solidarnosc representeren verenigde individuen, met erboven de wit-rode Poolse vlag die tegen de leesrichting ingaat.
Toen Polen in 2011 voor de eerste keer het roulerend voorzitterschap van de Europese Unie op zich nam, mocht Janiszewski van premier Donald Tusk uiteraard het bijbehorende beeldmerk ontwerpen. Zonder Solidarnosc en ook Janiszewski had Polen misschien nooit in 2004 kunnen toetreden tot de EU en was er dus ook geen voorzitterschap geweest.
Optimisme
Het logo van 2011 straalde vooral optimisme uit. Zes omhoog wijzende pijlvormige wezens die in verschillende kleuren elkaars hand vastgrijpen. De rode pijl helemaal rechts houdt dezelfde vlag omhoog die we al kennen van Solidarnosc. Het thema in 2011 was, uiteraard: solidariteit.
Veertien jaar later, in de eerste helft van 2025, is Polen opnieuw aan de beurt om voorzitter van de EU te zijn. Opnieuw is Tusk premier, en natuurlijk mocht Janiszweski, inmiddels 72, het logo ontwerpen. Weer die vlag, maar nu als prominente, horizontale wit-rode veeg, die door een blauwe E en U heen loopt. Veelzeggend. Polen is geen buitenbeentje meer in de EU, maar een van de dragende landen.
De rol van voorzitter van de EU is om eenheid en samenwerking tussen lidstaten te bevorderen. Als vakministers bij elkaar komen om te onderhandelen over EU-beleid, leidt de betreffende Poolse minister de bijeenkomst. Daarnaast vertegenwoordigt Polen de 27 lidstaten in onderhandelingen met EU-instellingen zoals de Commissie en het Europees Parlement.
Visie
Ook mag een voorzitter een half jaar lang een visie uitdragen. Die kans laten de Polen ook in 2025 niet aan zich voorbijgaan: ‘Veiligheid, Europa!’ is het nu. Dit thema ‘onderstreept de vastberadenheid van Polen om ervoor te zorgen dat de veiligheidsdimensie een hoeksteen blijft van alle fundamentele Europese aangelegenheden,’ aldus de EU-voorzitter.
De keuze voor veiligheid als onderliggend thema is niet verrassend voor een land dat recent een halve eeuw is bezet door de Russen – die zich toen Sovjets noemden. Met al bijna drie jaar oorlog in buurland Oekraïne en aanhoudend gelazer aan de oostgrens, waar Wit-Rusland een hybride oorlog voert via de inzet van migranten uit het Midden-Oosten, is de Russische intimidatie akelig nabij. De Poolse defensie-uitgaven gaan daarom naar 5 procent van het nationaal inkomen.
Dimensies versterken
De keuze voor veiligheid betekent dat Polen ‘activiteiten ondersteunt die de Europese veiligheid in al haar dimensies versterken: extern, intern, informatie, economisch, energie, voedsel en gezondheid,’ aldus Tusk. ‘Niets is vandaag de dag belangrijker.’
Wie anders kijkt naar het logo van 2025, kan ook zien hoe de E en de U zich vastklampen aan de Poolse vlag.