De opmerking was gekscherend bedoeld, maar daarmee niet minder onthullend. Op zijn eerste rally sinds zijn verkiezingsoverwinning vond Donald Trump het net voor Kerst kennelijk nodig om zijn aanhangers in Arizona te verzekeren dat hij zijn aanstaande presidentschap niet had ‘afgestaan’ aan tech-miljardair Elon Musk, die een slordige kwart miljard euro in zijn campagne had gepompt. Al was het maar omdat ’s lands hoogste ambt volgens de Amerikaanse Grondwet onbereikbaar is voor genaturaliseerde staatsburgers. ‘Mijn positie is veilig,’ grapte Trump, die maandag wordt geïnaugureerd. ‘Hij is niet in dit land geboren.’
Dat neemt niet weg dat de begin jaren negentig vanuit Zuid-Afrika geïmmigreerde Musk zich de afgelopen maanden heeft ontpopt tot verreweg de machtigste man in Trumps inner circle. Zo is hij als voorzitter van een nog op te richten ‘Commissie voor overheidsefficiëntie’ door de aankomende president aangesteld om verspilling van federaal belastinggeld tegen te gaan. Musk heeft inmiddels aangekondigd het Amerikaanse overheidsbudget met liefst 2.000 miljard dollar te zullen korten, wat neerkomt op bijna eenderde.
Daarnaast gebruikt hij zijn socialemediaplatform X (voorheen Twitter), waarop hij 210 miljoen volgers heeft, als megafoon om Trumps politieke standpunten uit te dragen, bijvoorbeeld bij de recente herverkiezing van het Republikeinse Congreslid Mike Johnson uit Louisiana tot Spreker van het Huis van Afgevaardigden.
Musk wijkt ook fysiek niet van Trumps zijde. Volgens dagblad The New York Times brengt hij sinds de verkiezingsoverwinning het grootste deel van zijn tijd door in een huisje van 2.000 dollar per nacht op Trumps landgoed Mar-a-Lago in het zuiden van Florida. Daarmee kreeg hij toegang tot – en invloed op – zo’n beetje iedere wereldleider die bij Trump op audiëntie is gegaan. Van de Italiaanse premier Giorgia Meloni en de Hongaarse premier Viktor Orbán tot de Argentijnse president Javier Milei, en zelfs, telefonisch, de Russische president Vladimir Poetin.
Musk dreigt de Republikeinse Partij van binnenuit op te blazen
Musk drukt inmiddels zo’n zware stempel op Trumps voorgenomen beleid dat hij de Republikeinse Partij – die afgezien van haar onvoorwaardelijke loyaliteit aan Trump ideologisch tot op het bot verdeeld is – van binnenuit dreigt op te blazen. Dat werd misschien wel het meest zichtbaar met de benoeming eind december van de Indiaas-Amerikaanse tech-investeerder en Musk-bondgenoot Sriram Krishnan tot Trumps beleidsadviseur op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI).
De keuze voor Krishnan, die zich eerder al uitsprak voor een uitbreiding van het zogeheten H1B-visaprogramma voor buitenlandse techmedewerkers, wekte de toorn op bij het Make America Great Again-kamp binnen de Republikeinse Partij. Het MAGA-smaldeel maakt zich juist sterk voor minder immigratie, ook als die op legale wijze verloopt, en wel voornamelijk via China en India.
Zo noemde Trump-vertrouwelinge Laura Loomer het in een bericht op X ‘alarmerend’ om te zien hoeveel ‘carrière-lefties’ in de regering worden benoemd met standpunten die ‘lijnrecht ingaan tegen de America First-agenda van Trump’.
BREAKING:
🚨🚨🚨@elonmusk has removed my blue check mark on X because I dared to question his support for H1B visas, the replacement of American tech workers by Indian immigrants, and I questioned his relationship with China.
Looks like Elon Musk is going to be silencing me… pic.twitter.com/6hvTGCEZHw
— Laura Loomer (@LauraLoomer) December 27, 2024
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Musk reageerde direct door een – inmiddels verwijderd – bericht te herplaatsen waarin Amerikaanse werknemers als ‘achterlijk’ en ‘lui’ worden weggezet. Hij suggereerde daarmee dat techbedrijven geen andere keus hebben dan hun heil bij buitenlands talent te zoeken. Pikant is dat Musk volgens CNN halverwege de jaren negentig illegaal op een studentenvisum aan zijn eerste bedrijf werkte, een aantijging die hij zelf ontkent.
MAGA-kamp niet blij met ‘bekeerling’ Musk
Inmiddels is gebleken dat de breuklijn tussen Musk en de America First-Republikeinen verder gaat dan het immigratieprobleem alleen. Tijdens een podcast-interview met MAGA-voorman Steve Bannon vertelde Loomer dat sommige Trump-adviseurs zich ‘overschaduwd’ voelen door Musk, maar daarover niets durven te zeggen vanwege zijn fabelachtige fortuin. Dat is nu aangezwollen tot meer dan 400 miljard euro. Ter vergelijking: dat is ruim eenderde van het bruto binnenlands product van Nederland.
Op zijn beurt noemde Bannon mensen als Musk en Krishnan ‘recente bekeerlingen’ tot de Trump-wereld en waarschuwde dat ze niet meteen ‘mensen de les moeten gaan lezen over hoe de dingen gaan worden: als je dat doet, rukken we je gezicht eraf.’
Trump neemt opvallend vaak dezelfde mening in als Musk
Bannon lijkt daarmee de vinger op de zere plek te hebben gelegd. Sinds zijn bromance met Musk heeft Trump opvallend vaak zijn mening in de richting van big tech bijgesteld, of het nu gaat om H1B-visa voor hoogopgeleide Indiërs, elektrisch rijden, AI, cryptovaluta – die hij voorheen nog ‘oplichterij’ noemde – of om de persoonlijke animositeit tussen hem en de elites van Silicon Valley die zijn eerste presidentstermijn typeerde.
Dat plaatst Musk in een ideale positie om zijn zakelijke imperium nog verder uit te breiden. Dat bestaat naast X, de elektrische-autofabrikant Tesla en de ruimtevaartonderneming SpaceX uit een aantal AI-start-ups, het medische implantatenbedrijf Neuralink en de virtuele munt Dogecoin.
Zijn nabijheid tot Trump kan bovendien een einde maken aan een twintigtal door de huidige president Joe Biden opgezette federale onderzoeken naar misstanden in zijn bedrijvenportefeuille. Het gaat onder meer om overtredingen van de effectenwetgeving, veiligheidsproblemen bij het automatische besturingssysteem van Tesla, mogelijke dierenmishandeling bij Neuralinks-experimenten met hersenchips, en arbeidsdiscriminatie bij SpaceX, dat groot is geworden door miljarden dollars aan overheidscontracten.
Silicon Valley hoopt op een voorkeursbehandeling
In het kielzog van Musk aast inmiddels ook de rest van Silicon Valley op een presidentiële voorkeursbehandeling. Zo zijn Democratische donateurs als Google-CEO Sundar Pichai, Microsoft-oprichter Bill Gates en Apple-baas Tim Cook al bij Trump in Mar-a-Lago op bezoek geweest. En riep Salesforce-CEO Marc Benioff, tevens eigenaar van Time Magazine, Trump in 2024 uit tot ‘Persoon van het Jaar’.
Meta-baas Mark Zuckerberg, die de oud-president na de gewelddadige bestorming van het Capitool voor twee jaar van Facebook had verbannen, besloot onlangs niet alleen de door Trump geminachte onafhankelijke factcheckers op Facebook de laan uit te sturen, maar ook de Republikein Joel Kaplan tot hoofd internationale zaken te benoemen. En hij gaf oud-worstelaar en Trump-bondgenoot Dana White een plek in zijn raad van commissarissen.
Amazon-oprichter en Washington Post-eigenaar Jeff Bezos – door Trump tot voor kort steevast ‘Jeff Bozo’ genoemd – schonk op zijn beurt 1 miljoen dollar aan zijn inauguratiefonds. Vlak voor de verkiezingen had Bezos al geregeld dat zijn krant een geplande redactionele steunbetuiging voor Trumps Democratische opponent Kamala Harris introk.
Overigens speelt Musk, die zichzelf de bijnaam ‘first buddy’ heeft gegeven, ook bij deze toenaderingspogingen de eerste viool. Toen Bezos, wiens ruimtevaartbedrijf Blue Origin meedingt naar dezelfde overheidscontracten als SpaceX, bij Trump op diner kwam, trof hij ook zijn aartsrivaal aan de eettafel aan.
Trump kan de diepe zakken van Musk goed gebruiken
Hoelang zal het schaduwpresidentschap van Musk standhouden? Historisch gezien loopt het slecht af met bondgenoten die Trump publicitair of anderszins voor de voeten dreigen te lopen. Zijn inmiddels ontslagen advocaat Michael Cohen, voormalig vicepresident Mike Pence en zijn tegenstander in de presidentiële voorverkiezingen, tevens oud-ambassadeur bij de Verenigde Naties, Nikki Haley zullen dat beamen.
Maar tegelijk kan Trump, wiens vermogen voor het grootste deel vastligt in onroerend goed, de diepe zakken van Musk goed gebruiken. Niet alleen wat betreft de honderden miljoenen dollars aan boetes die hij nog moet betalen in fraude- en smaadzaken, maar ook om zijn achterban in het gareel te houden. Al in december, tijdens een hoogoplopend conflict over het overheidsbudget en het schuldenplafond, dreigde Musk partijgenoten die zich uitspraken tegen Trump bij de volgende voorverkiezingen te zullen vermorzelen met campagnebijdragen aan Republikeinse uitdagers.
Het zal Trump niet zijn ontgaan dat Musks financiële slagkracht zich op een kwade dag ook tégen hem zal kunnen keren. Tenzij hij van ’s werelds rijkste man een vijand wil maken, zal hij voorlopig, desnoods met een kwinkslag, in Musk zijn meerdere moeten erkennen.
Schrijf u in voor onze ochtendnieuwsbrief
Abonneer u op de gratis nieuwsbrief EW Ochtend en start de dag scherp met de belangrijkste artikelen over politiek, economie en buitenland.
