Wie zich zorgen maakt over China’s claim op Taiwan voelde zich misschien even gerustgesteld door de Amerikaanse president Donald Trump. Na gesprekken met de Japanse premier Shigeru Ishiba verklaarden beiden op 7 februari dat de Verenigde Staten en Japan ‘zich zullen verzetten tegen elke poging om met betrekking tot Taiwan eenzijdig de status te veranderen door middel van geweld of dwang’.
Die kordate taal past in het streven van de Verenigde Staten om bij hun bondgenoten solidariteit te vergaren wat betreft Taiwan. Want in de strijd over het lot van dat eiland wint China snel terrein. Een studie van de Australische denktank Lowy Institute stelde vast dat eind vorig jaar 119 landen – 62 procent van de lidstaten van de Verenigde Naties – de Chinese soevereiniteit over Taiwan onderschrijven.
Sterker nog, meer dan zeventig erkennen het recht van China om ‘alle mogelijke inspanningen’ te doen voor de eenwording, zonder aan te merken dat die inspanningen vreedzaam moeten zijn.
Een veelzeggend detail is dat veruit de meeste van die aangescherpte formuleringen werden gedaan in de afgelopen achttien maanden, na een Chinees diplomatiek offensief.
Zware investeringen
97 procent van de landen, onder meer Zuid-Afrika, Egypte en Pakistan, ligt in het mondiale zuiden. In veel van die landen heeft China havens gefinancierd of andere initiatieven ontwikkeld van het Belt and Road Initiative.
Zelfs Maleisië, dat in een territoriaal dispuut met China is verwikkeld en er doorgaans het zwijgen toe doet over Taiwan, helt nu over naar het Chinese standpunt.
In een verklaring van juni 2024 noemde het Taiwan ‘Chinees grondgebied’, sprak het nét niet over de rechtmatigheid van ‘alle pogingen tot hereniging’, maar een eerdere oproep tot ‘vreedzame inspanningen’ daartoe bleef wel achterwege.
Een nog grotere slag won China in september in eigen land, toen 53 Afrikaanse regeringen een gezamenlijke verklaring ondertekenden tijdens een top in Peking. Ook zij waren het erover eens dat Taiwan Chinees grondgebied is.
Op een soortgelijke top in 2021 noemden ze Taiwan niet eens expliciet, en steunden ze gewoon ‘het vreedzaam oplossen van territoriale en maritieme geschillen’.
Dwang van Trump
De invloed van China in het mondiale zuiden blijft dus toenemen, ook al heeft China zijn buitenlandse kredietverlening teruggeschroefd en hebben veel landen problemen met het aflossen van hun Chinese leningen.
De Verenigde Staten en hun bondgenoten slagen er intussen nauwelijks in om de landen van het mondiale zuiden ertoe aan te zetten weerstand te bieden tegen de Chinese druk. Al zou Trump sommige landen kunnen dwingen om hun positie te herzien.
Dat lukte alvast met Panama, dat in 2017 zijn diplomatieke erkenning van Taiwan had ingewisseld voor die van China, en in datzelfde jaar toetrad tot China’s Belt and Road Initiative. Op 6 februari jongstleden stapte Panama daaruit, onder druk van Amerika.
Met zijn diplomatieke stappen wil China zich indekken tegen westerse sancties in het geval dat er een crisis rond Taiwan uitbreekt. Een grootschalige invasie lijkt niet op til te zijn, maar Amerikaanse functionarissen beweren dat de Chinese leider Xi Jinping zijn generaals heeft opgedragen om in 2027 de capaciteit te hebben om Taiwan binnen te vallen.
Door alvast een groot deel van de wereld voor zich te winnen, wil China in dat geval sancties of afkeuring van de Verenigde Staten bemoeilijken. Het Westen staat dus een veel zwaardere opgave te wachten dan in maart 2022, toen 141 van de 193 VN-lidstaten een resolutie steunden die de terugtrekking van Rusland uit Oekraïne eiste.
Isolement
Bij een aanval op Taiwan kunnen de Verenigde Staten unilateraal optreden, zonder ruggensteun van de Verenigde Naties, en bijvoorbeeld maritiem transport van en naar China blokkeren. Maar in dat geval zullen ze toegang nodig hebben tot basissen, havens en andere faciliteiten, in het bijzonder in de Pacifische zone. Als veel landen de Amerikaanse acties als ongerechtvaardigd beoordelen, wordt dat een bijkomende zorg.
‘China wil niet in het diplomatieke isolement terechtkomen dat Rusland ondervindt sinds de invasie van Oekraïne,’ zegt Ja Ian Chong van de Nationale Universiteit van Singapore. ‘China heeft bevriende naties nodig zodat leveringen van olie en andere grondstoffen, of de overslag ervan via zijn havens, kunnen blijven doorgaan in geval van een conflict over Taiwan.’ Bovendien, zo voegt hij eraan toe, ‘komt China graag legitiem over’.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
