Nederlandse F-16’s zullen geen doelen in Syrië gaan bombarderen omdat de PvdA moeite heeft met het ontbreken van een mandaat voor de aanvallen. Experts op het gebied van internationaal recht onderschrijven dat protest.
Ook Nederland doet mee aan de militaire campagne tegen IS. Een jaar lang zullen Nederlandse F-16’s worden ingezet boven Irak, maakte vicepremier Lodewijk Asscher (PvdA) woensdag bekend.
Syrië
De Nederlandse straaljagerpiloten zullen moeten opletten dat ze niet per ongeluk het luchtruim van Syrië binnenvliegen. Er bestaat immers geen ‘adequaat volkenrechtelijk mandaat’ om ook in Syrië op te treden, vertelde Asscher. Het ontbreken van een dergelijk mandaat was voor de VVD niet zo’n groot probleem, maar de sociaaldemocraten hadden er moeite mee.
Hoe kan het dat, na maanden van gruweldaden waardoor hele volksstammen van huis en haard werden verdreven, er geen ‘mandaat’ is om de terroristen van IS een kopje kleiner te maken in Syrië?
Geen directe dreiging
‘De door Amerika geleide militaire campagne tegen IS is juridisch problematisch omdat er geen valide claim op zelfverdediging bestaat voor de Amerikanen,’ zegt Eamon Aloyo die als onderzoeker is verbonden aan het The Hague Institute for Global Justice in een gesprek met elsevier.nl.
Volgens de expert op het gebied van conflictsituaties is volgens artikel 51 van het VN-charter het recht op zelfverdediging alleen gerechtvaardigd als reactie op een ‘gewapende aanval’. IS richtte zich tot voor kort alleen op het Midden-Oosten. Alleen het recent erbij gehaalde Khorasan zou aanslagen in het westen willen plegen, maar ook van deze organisatie is directe dreiging niet bewezen.
Geen toestemming
Woensdagavond werd er zoals verwacht wederom geen volkenrechtelijk mandaat gecreëerd in Syrië door de Veiligheidsraad in New York. Het regime van de Syrische president Bashar al-Assad heeft daarnaast nooit toestemming gegeven voor de aanval. Daarmee zijn er volgens experts geen volkenrechtelijke gronden die de aanval zouden kunnen rechtvaardigen.
Volgens CNN-analist Peter Bergen is dit de eerste keer sinds de Tweede Wereldoorlog dat Amerika, zonder enig mandaat van het eigen parlement, de Verenigde Naties, de NAVO, Arabische Liga of het gebombardeerde land, een invasie is gestart.
Responsibility to protect
In de internationale gemeenschap is de laatste jaren de norm opgekomen die ‘Responsibility to protect’ wordt genoemd. Deze norm bepaalt dat landen de verantwoordelijkheid hebben om de eigen bevolking te beschermen tegen genocide, oorlogsmisdaden, misdaden tegen de menselijkheid en etnische zuivering. Lukt dat niet, dan moet de internationale gemeenschap ingrijpen. Een militaire interventie wordt daarbij als ‘laatste optie’ gezien.
Maar ook hier is een interventie volgens Aloyo niet te rechtvaardigen. ‘De aanval is ook moreel problematisch omdat het niet duidelijk is dat het onschuldige burgers kan beschermen tegen de massale gruwelijkheden, daarmee ondermijnt het een rechtvaardiging gebaseerd op de responsibility to protect-doctrine.’
Aanleiding is niet genoeg
Maar IS laat al maanden een bloedspoor van terreur achter. Dan zou het toch in ieder geval moreel te rechtvaardigen zijn om de terreurgroep, ook in Syrië, een kopje kleiner te maken? De aanleiding (just cause) kan terecht zijn, legt Aloyo uit, maar daarmee ben je er nog niet.
Om een oorlog te rechtvaardigen moet aan veel andere criteria worden voldaan. Hebben de interveniërende landen de autoriteit om op te treden (nee, want geen mandaat), is de aanval proportioneel (wegen de verwachte baten van de interventie op tegen de ‘kosten’, zoals het raken van onschuldige burgers?), is er een goede kans op succes (is het probleem opgelost als IS wordt verslagen?), hebben de landen wel de juiste intenties (gaat het niet om olie?) en is de militaire campagne wel echt de allerlaatste optie die is overwogen?
It makes no operational sense to bomb ISIS in Iraq and not in Syria. It's perfectly possible to make the case in international law.
— Christopher Meyer (@SirSocks) September 25, 2014
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Geen probleem
Amerika en Arabische partners hebben met bovenstaande obstakels geen probleem. ‘Het slaat nergens op om ISIS in Irak te bombarderen en niet in Syrië. Het is heel goed mogelijk om de zaak rond te krijgen onder internationaal recht,’ zegt de voormalige Britse ambassadeur in de Verenigde Staten Christopher Meyer op Twitter.
Maar hoe dit kan, houdt de diplomaat in het midden.
Overigens lijkt Syrië er vooralsnog geen problemen mee te hebben dat de soevereiniteit door de aanvallen wordt geschonden. Het regime van Assad zegt niet om hulp te hebben gevraagd, maar keurt de aanvallen ook niet af.