Begin 2015 worden de Europese melkquota afgeschaft. De Europese boeren kunnen dan ongelimiteerd melk produceren. Maar die overgang brengt onzekerheid teweeg.
Nederland produceerde in 2013/2014 te veel melk, en moet hiervoor een boete van ruim 132 miljoen euro betalen. De Europese Unie (EU) legde aan acht landen boetes op – voor overschrijding van de melkquota – van in totaal 409 miljoen euro.
Melkplas
De melkquota werden in 1984 ingevoerd om de productie van melk binnen de EU te beperken. Vóór de invoering werd er te veel melk aangeboden, waardoor zogenoemde ‘melkplassen’ ontstonden. De EU garandeerde de boeren een minimumprijs voor hun melk, waardoor Europese boeren maar melk bleven produceren, en de EU enorm veel geld kwijt was aan het opkopen van al deze melk.
Maar met ingang van 1 april 2015 kent de Europese Unie geen melkquota meer. Met andere woorden: boeren kunnen dan ongelimiteerd melk produceren. En dat is een grote verandering.
Om de boeren voor te bereiden op de overgang, heeft de EU de melkquota in de afgelopen jaren geleidelijk verhoogd.
Verlies marktaandeel
Er zijn twee voorname redenen voor afschaffing van de quota. Ten eerste verliest Europa marktaandeel op de globale melkmarkt aan de Verenigde Staten en China. En deze trend zet – mochten we niets doen – door, zo meent belangenorganisatie LTO Nederland.
Daarnaast zijn de quota ooit geïntroduceerd om de hoge subsidiekosten te beperken. Door de stijging van de internationale melkprijzen, hoeft de EU echter minder exportsubsidie te betalen. Hierdoor zijn de quota minder van belang geworden.
De stijging van de melkquota heeft de afgelopen jaren nog niet geleid tot grote schommelingen in de melkprijs. Ondanks dat het aanbod van melk is toegenomen, is ook de vraag gestegen. Het laatste komt vooral door de opkomende Aziatische economieën.
Onzekerheid
Met de aanstaande afschaffing van de melkquota, staan ook de Europese exportsubsidies en importheffingen op landbouwproducten ter discussie.
Staatssecretaris van Economische Zaken Sharon Dijksma (PvdA) maakte begin dit jaar duidelijk af te willen van de nog bestaande exportsubsidies. En dat lijkt nu ook te gaan gebeuren. Naast dat de subsidies geld kosten, benadelen ze de melkproductie in andere landen, zoals Afrika.
Het is nog de vraag wat de daadwerkelijk afschaffing van de melkquota in 2015 gaat doen voor de melkprijzen. De prijs zal onder druk komen, als gevolg van het grotere aanbod van melk. Aan de andere kant zal de toenemende vraag de prijs hoog houden. Nederland – met zijn overproductie – speelt in ieder geval goed in op deze verwachte ontwikkelingen.