De Franse premier Manuel Valls noemde het Front National ‘niet-democratisch’. Opvallende harde taal, maar de socialisten hebben dan ook alle reden om zich zorgen te maken.
De socialistische premier Manuel Valls kreeg van zijn collega’s van de Groenen de bijnaam Pepe. Daarmee verwijzen ze naar het driftige jongetje uit.
Asterix in Spanje, dat zijn adem inhoudt tot hij zijn zin krijgt. De van oorsprong Catalaanse kabinetsleider, tevens campagnechef, wendde zijn temperament de afgelopen weken aan om het Front National (FN) te bestrijden. ‘Ik ben bang voor deze partij,’ zei de socialist in een interview, ‘ons land gaat eraan kapot.’
Op verkiezingscampagne in Bretagne noemde hij het Front National ‘niet-democratisch’. En ook in het Franse parlement trok Valls van leer tijdens het wekelijkse vragenuurtje. ‘De FN-kandidaten voor de verkiezingen komen uit dezelfde families, zijn niet serieus en weten soms zelf niet eens dat ze op de lijst staan. Elke dag kun je in de krant hun antisemitische, racistische, seksistische en homofobe uitspraken lezen.’
Record
De harde toon van Valls is opmerkelijk, maar de socialisten hebben alle redenen om zich zorgen te maken. Zondag 22 maart en zondag 29 maart kiezen de Fransen in twee ronden ruim vierduizend leden voor de 98 departementsraden in Frankrijk.
Le Pen doet mee in bijna 95 procent van de kiesdistricten, met ruim 7.500 kandidaten. Eerder had de partij moeite om haar lijsten vol te krijgen, en dit aantal is een record. Het Front National gaat met 30 procent van de stemmen bovendien aan kop in de peilingen.
Valls hoopt zijn electoraat in beweging te krijgen door voor het FN te waarschuwen, maar van zowel binnen als buiten de Parti Socialiste (PS) komt er kritiek op deze tactiek. Schelden en bang maken worden gezien als teken van zwakte; veel socialisten zien liever dat hij Le Pen bestrijdt met inhoudelijke argumenten.
Tirades
Bij die inhoud zit volgens politicoloog Madani Cheurfa precies Valls’ probleem. ‘Deze tactiek is uit nood geboren,’ zegt de onderzoeker van instituut voor politieke wetenschappen Sciences Po in Parijs. ‘Met hun eigen programma kunnen de socialisten niemand overtuigen. Ze zijn nu bijna drie jaar aan de macht, maar hebben bar weinig resultaten geboekt.’
‘Grotesk,’ noemt Yannick Joffré de tirades van Valls tegen zijn partij. De filosofiedocent is voorzitter van het collectief Racine, een aan het FN verbonden beweging voor verbetering van het onderwijs.
‘Het is idioot om ons weg te zetten als “niet-democratisch”, alsof we een coup hebben gepleegd! Het gaat zo goed met het FN omdat wij oplossingen zoeken voor de problemen die de andere partijen negeren. Burgers maken zich zorgen over massa-immigratie, het debacle dat Europa heet en hun veiligheid.’
Motiveren
Niet alleen de socialisten zitten met een probleem, ook de conservatieve oud-president Nicolas Sarkozy van de UMP worstelt met de opmars van het Front National. Alleen met steun van centrumpartij UDI kan hij Le Pen nog enigszins bijbenen. Hij probeert zijn kiezers te motiveren door te zeggen dat een stem op het FN tot een stem op de Parti Socialiste leidt.
Als een FN’er in de tweede ronde van welke verkiezingen dan ook tegenover een socialist staat, trekt hij namelijk nog vaak aan het kortste eind.
Die strategie sloeg totaal niet aan. ‘In een land waar links en rechts al decennia min of meer de dienst uitmaken, is men niet gewend aan drie grote partijen en het idee van strategisch stemmen,’ zegt politicoloog Cheurfa.
‘Maar voor Nicolas Sarkozy geldt hetzelfde als voor Manuel Valls: hij kan niet anders. Als de oud-president kiezers bij het Front National probeert weg te halen, raakt hij zijn aanhang in het midden kwijt. Maar als hij zich richt op het centrum, loopt de rechterflank over naar het FN.’
Noodgrepen
Ondanks het succes van de partij is het de vraag of Le Pen echt aan de poorten van het Élysée staat te rammelen, zoals Valls in zijn doemscenario’s beweert.
Uit onderzoek blijkt dat zelfs het FN-electoraat maar met een krappe meerderheid achter de speerpunten van de partij staat, zoals het voorrang geven aan Fransen bij het verstrekken van uitkeringen en huurwoningen en het afzweren van de euro. Een recente peiling geeft aan dat 78 procent van de Fransen Le Pen de macht niet toevertrouwt.
Vooralsnog lijkt het FN alleen maar te profiteren van de noodgrepen van zijn tegenstanders. Marine Le Pen weet ook: hoe meer kritiek van de gevestigde orde, hoe groter haar aanhang wordt.
Tijdens een bijeenkomst in de stad Metz presenteerde de partijleider dan ook stralend de laatste campagnevondst van haar partij: een affiche met de tekst ‘de enige voorstellen van de UMP en de PS voor de departementale verkiezingen zijn: 1. Het FN bestrijden, 2. Het FN bestrijden, 3. Het FN bestrijden, 4. …’