Ultralinkse en -rechtse terreurgroepen teisterden Italië jarenlang. Die ervaringen komen nu goed van pas, met de dreiging van IS-terrroristen.
Terwijl de Italiaanse kustwacht de afgelopen weken het leven redde van duizenden bootvluchtelingen, dreigden jihadisten opnieuw aanslagen te plegen in Italië.
Analisten van de website Wikilao onderschepten een in het Italiaans ondertitelde video met bedreigingen aan ongelovigen, aan wie ‘onthoofdingen en bloedbaden’ in het vooruitzicht worden gesteld.
Het is niet voor de eerste keer dat Italianen worden bedreigd. Twee maanden geleden meldden jihadisten dat ze via de vluchtelingenboten Italië zouden binnenvallen. ‘We zullen de zee kleuren met Italiaans bloed.’
Grootspraak
De Italianen nemen de dreigingen uiterst serieus. Bijna 5.000 militairen zijn vrijgemaakt om toeristische plekken zoals opgravingen en monumenten te bewaken. Ambassades, residenties, synagogen en Joodse scholen krijgen al jaren extra bewaking.
Veiligheidsexpert Antonio de Martini meent dat de militanten vooral bezig zijn met ‘grootspraak en paniekzaaien’.
‘Iedere idioot kan een tweet op internet gooien. Dat betekent niet dat hij ook daadwerkelijk aanslagen gaat plegen. Vooralsnog zijn er geen aanwijzingen geweest dat zich tussen de immigranten terroristen bevinden. Het lijkt me ook onwaarschijnlijk met al die ongelukken op zee, IS zal geen risico nemen om militanten te laten verdrinken. Het lijkt veel logischer om ze met een toeristenvisum te laten vertrekken.’
Kolonies
Terroristen hebben Italië vaak als doelwit genoemd, maar aanslagen zijn tot nu toe uitgebleven. Volgens De Martini komt dat ook doordat de haat tegen Italianen minder groot is dan tegen Engelsen of Fransen.
Italië kreeg relatief laat kolonies, en heeft geen grote rol gespeeld in de Midden-Oostenpolitiek.
‘Natuurlijk kan Italië worden aangevallen, dat risico bestaat in heel Europa,’ zegt Andrea Margelletti, directeur van Centro Studi Internazionali in Rome, gespecialiseerd in internationale betrekkingen en veiligheid.
‘Maar wij hebben het voordeel dat onze veiligheidsdiensten uitstekende contacten hebben in Noord-Afrika. We zijn tenslotte buren en drijven al duizend jaar handel, we kennen de mentaliteit. Ik beweer niet dat Italiaanse geheime diensten beter zijn dan die in andere landen. Maar we zijn wel beter voorbereid.’
Jaren van lood
Italië heeft nog een voordeel: er is veel expertise in huis door de ruime ervaring met terreurgroepen. De Italianen zijn immers jarenlang geteisterd door terreur van ultralinkse en extreem-rechtse groepen van eigen bodem.
In de zogenoemde ‘jaren van lood’ – de periode van 1969 tot 1984 – werden de Rode Brigades en andere extreem-linkse splintergroepen berucht door hun ontvoeringen van en moordpartijen op rechters, advocaten en hoge ambtenaren. Ze executeerden hun slachtoffers vaak gewoon op straat, op klaarlichte dag.
De neofascisten werden vooral berucht door bommen te leggen op plaatsen waar veel mensen samenkwamen. Het extreme geweld resulteerde in honderden doden.
Vergaande bevoegdheden
De Italiaanse geheime diensten hebben door de ‘jaren van lood’ geleerd om effectief te zijn. De diensten en de politie zijn op elkaar ingespeeld en geven elkaar tijdig informatie door, vertelt Margelletti. Italië heeft diverse anti-terreureenheden met vergaande bevoegdheden. In weinig landen wordt zoveel afgeluisterd.
Margelletti ziet genoeg overeenkomsten tussen de terreurgroepen van toen en nu. Uiteraard hebben de ideologieën van de moslim-extremistische IS en organisaties als de Rode Brigades en Ordine Nuovo niets met elkaar gemeen.
Maar wat hen verbindt, is de fanatieke ideologie waarmee ze hopen de wereld naar hun hand te zetten. Net als de jihadisten kwamen de jonge marxisten en neofascisten uit alle lagen van de maatschappij.
‘Het waren beslist niet allemaal arme kansloze sloebers. Ze kwamen vaak uit keurige middenstandsfamilies en kregen alle kansen van hun ouders.’ Het einde van de terreurgroepen werd ingeluid door de ontvoering en moord van de christen-democratische leider en oud-premier Aldo Moro in 1978.
Weerzin
De moord wekte zoveel weerzin, dat veel Italianen, die eerst, zonder dat hardop te zeggen, nog sympathie hadden voor de Rode Brigades en hun proletarische revolutie, de acties gingen veroordelen.
Net als de communisten van weleer, hebben nu veel moslims moeite om openlijk het geweld te veroordelen. Het heeft misschien tijd nodig, stelt Margelletti. Ook bij de linkse Italianen duurde het lang voordat ze afstand namen van hun eigen ambiguïteit.
Volgens hem zou het zeker helpen als moslims zich massaal zouden keren tegen de haatdragers, zoals in Italië destijds gebeurde. Dat werkt nog beter dan de veiligheidsdiensten uitbreiden.
Elsevier nummer 17, 25 april 2015