De Europese Commissie heeft woensdag een plan gepresenteerd om de asielzoekers voortaan naar draagkracht over de lidstaten van de Europese Unie (EU) te verdelen. Groot-Brittannië heeft al aangegeven sowieso niet mee te doen met het plan.
Vluchtelingen die in directe nood verkeren, moeten over alle lidstaten van de EU worden verspreid. Dat is het idee achter het plan dat de Europese Commissie woensdag in Brussel heeft gepresenteerd.
Tijdelijk noodplan
Het plan bevat een tijdelijke en een permanente oplossing. Op korte termijn zullen landen in het Middellandse Zeegebied de mogelijkheid krijgen om een asielzoekers die in directe nood verkeren door te sturen naar andere EU-lidstaten.
In principe gaat dit in tegen de Dublinverordening waarin staat dat iedere lidstaat zelf verantwoordelijk is voor de aanvraag van een asielzoeker. Maar de Europese Commissie doet een beroep op artikel 78 van het Verdrag van Lissabon dat stelt dat er uitzonderingen kunnen worden gemaakt in ‘noodsituaties’.
Verdeelsleutel
De Europese Commissie heeft voor iedere lidstaat een verdeelsleutel gemaakt op basis van het inwoneraantal, het bruto binnenlands product, het aantal asielaanvragen in de afgelopen 4 jaar en het werkloosheidscijfer. Nederland zal 4,35 procent van de asielzoekers voor rekening moeten nemen.
Wie deze asielzoekers die ‘in directe nood verkeren’ precies zijn, is niet helemaal duidelijk. ‘We hebben nog tijd nodig om de precieze werkwijze te bepalen,’ laat een woordvoerder van de Europese Commissie aan elsevier.nl weten. ‘Maar je kunt bijvoorbeeld denken aan vluchtelingen die uit landen komen waarvan nu in 75 procent van de gevallen asiel wordt verleend.’ In de praktijk zal dit hoofdzakelijk om gevluchte Syriërs gaan.
Permanent systeem
Op de lange termijn zal de EU met een permanent relocatiesysteem moeten komen. Dit tijdelijke systeem lijkt immers niet eerlijk voor landen als Duitsland, Zweden, Nederland en Groot-Brittannië die nu al relatief de meeste asielzoekers opnemen. De meeste asielzoekers komen immers niet over land of via de gammele bootjes, maar gewoon via de internationale luchthavens in rijke EU-landen.
Eind 2015 komt Brussel met een voorstel voor dit permanente relocatieplan. Hiervoor moet mogelijk de Dublinverordening worden aangepast. De Europese Commissie geeft toe dat deze verordening niet meer past bij de huidige migratiestromen.
20.000 extra asielplekken
Naast de plannen om vluchtelingen die al in de EU zijn te verplaatsen, stelt de Europese Commissie ook 20.000 plekken beschikbaar voor personen die zich op dit moment in vluchtelingenkampen buiten Europa bevinden. Het gaat hier om een soort ‘Green Cards’ voor vluchtelingen in nood.
Ook deze personen zullen eerlijk over de lidstaten worden verdeeld. Dit betekent voor Nederland dat het van de komende 20.000 asielzoekers er 3,66 procent voor rekening neemt. Dat zijn 732 personen. Op dit moment neemt Nederland jaarlijks 500 personen op uit vluchtelingenkampen van vluchtelingenorganisatie UNHCR. Dat worden er dus ietsje meer.
Kritiek
Lang niet alle lidstaten zijn tevreden over het voorstel van de Europese Commissie waarover eind deze maand zal worden gestemd in het Europees parlement. Onder anderen Groot-Brittannië, Ierland en Denemarken (landen met opt-out-rechten) hebben al aangegeven niet mee te werken aan het herverdelingsplan.
‘Het Verenigd Koninkrijk heeft een trotse geschiedenis als het gaat om asiel verlenen aan de personen die het echt nodig hebben, maar we denken niet dat een bindend herverdelingssysteem de juiste oplossing is. Zo’n aanpak zal criminele bendes alleen maar aanmoedigen om door te gaan met hun duivelse handel,’ zei de Britse minister van Binnenlandse Zaken Theresa May die in het nieuwe kabinet van David Cameron terugkeert op haar post.
Gaat dit werken?
Die kritiek had Eurocommissaris Frans Timmermans (PvdA) wel verwacht, zei hij woensdag in Brussel. Maar hij vindt het niet langer acceptabel dat mensen hun mond vol hebben over het stoppen van de tragedies met bootvluchtelingen op de Middellandse Zee maar stil zijn als er maatregelen moeten worden genomen om er wat aan te doen.
Het is hoe dan ook de vraag of de huidige plannen iets aan de mensensmokkel op de Middellandse Zee gaan doen. De meeste personen die in de bootjes stappen zijn economische vluchtelingen uit Afrika die in Europa een beter leven hopen op te bouwen. Deze economische vluchtelingen komen sowieso niet in aanmerking voor de herverdelingsplannen van de Europese Commissie. Zo lang de mensensmokkelaars hun werk kunnen blijven doen en de boten met migranten niet worden teruggesleept, zal de migratie op de Middellandse Zee blijven doorgaan.
Actieplan
De Europese Commissie is wel van plan om eind deze maand met een ‘actieplan’ te komen om de mensensmokkelaars aan te pakken. Ook krijgen de Frontex-operaties Triton en Poseidon nog meer geld vanuit Brussel.
Maar de praktijk wijst uit dat het opschroeven van deze reddingsmissies enkel als stimulans wordt gezien door de mensensmokkelaars die nog meer bootjes richting Europa zullen sturen. Over een marineblokkade of het terugslepen van migrantenboten naar veilige plaatsen in Libië wordt in het voorstel met geen woord gerept.