De Engelsen, Schotten, Welshmen en Noord-Ieren gaan donderdag naar de stembus. De verkiezingen in Groot-Brittannië zijn de spannendste in jaren. In het Lagerhuis zullen niet langer twee maar vier grote partijen zijn.
Elsevier.nl zet vijf dingen die je moet weten over de verkiezingen in Groot-Brittannië op een rij.
1. Nek-aan-nekrace
De verkiezingen beloven een tweestrijd te worden tussen de Conservatieve Partij van premier David Cameron en Labour-leider Ed Miliband. In de peilingen gaan de twee nek-aan-nek.
Beide partijen schommelen rond de 270 zetels: onvoldoende voor een meerderheid in het Britse Lagerhuis van 650 zetels. De Conservatieven (nu 306 zetels) koersen af op een verlies en Labour mag als grootste oppositiepartij (258 zetels) rekenen op een lichte winst.
2. Stokpaardjes
Cameron heeft de economische voorspoed onder zijn leiding tot verkiezingsthema gemaakt. Nergens in de Europese Unie (EU) trekt de economie zo hard aan als op de Britse eilanden. Helaas voor Cameron is de Britse economie niet meer zo’n populair thema onder het electoraat: 40 procent vindt dit het allerbelangrijkst, terwijl dat vijf jaar geleden nog ruim 80 procent was.
De premier probeert kiezers ervan te overtuigen dat zijn Labour-rivaal Miliband geen staatsman is. Hij voorspelt een economische chaos onder diens leiding. Miliband probeert Labour te profileren als de partij voor de werkende burger. Hij zet in op de National Health Service. De gratis gezondheidszorg is volgens hem niet in veilige handen bij de Conservatieven.
3. Concurrenten
Naar verwachting zullen de Liberal Democrats, huidige coalitiepartner van de Conservatieven, weinig stemmen wegsnoepen van Cameron en Miliband. Volgens de peilingen marginaliseert de partij van Nick Clegg.
De Conservatieven rekenen op concurrentie van de UK Independence Party (UKIP). Het is maar de vraag of deze eurokritische partij veel zetels weet te halen. De UKIP-kiezers wonen verspreid door heel Groot-Brittannië en dat verkleint de kansen in het Britse districtenstelsel aanzienlijk.
Labour vreest voor stemmenverlies aan Scottish National Party (SNP). Een meerderheid van de Schotten zegt SNP te stemmen, wat de partij bijna alle 59 Schotse zetels in het Lagerhuis kan opleveren. Miliband sluit samenwerking met de Schotse nationalisten uit, zelfs als hij daardoor geen Labour-regering kan vormen.
Als geen partij de absolute meerderheid haalt, ziet het ernaar uit dat Groot-Brittannië weer een coalitie krijgt. Sinds de vorige verkiezingen in 2010 kennen de Britten een coalitieregering – voor het eerst sinds het midden van de negentiende eeuw. Ook is gedoogsteun een optie.
4. EU-lidmaatschap
Een van de hete hangijzers in de campagne is het Britse lidmaatschap van de EU. Als Cameron wordt herkozen, wil hij voor het einde van 2017 een referendum waarin het volk zich uitspreekt over een vertrek uit de EU. De Conservatieven zijn, net als de Britten zelf, verdeeld over een Brexit. De helft van de partij is voor uittreding, onder wie minister van Buitenlandse Zaken Philip Hammond.
Miliband claimt dat een Brexit een groot risico betekent voor Britse bedrijven. Ook zou Groot-Brittannië buiten de EU aan invloed verliezen.
5. Schotland
Dan is er nog de kwestie-Schotland. Vorig jaar sprak 55 procent van de Schotten zich in een referendum uit tegen onafhankelijkheid. De grote vraag is hoe de macht straks verdeeld wordt binnen het Verenigd Koninkrijk.
De SNP wordt waarschijnlijk de derde partij van het land. Hoewel de partij vorig jaar het referendum verloor, kan ze haar eisen voor meer Schotse invloed mogelijk via gedoogsteun verzilveren. Premier Cameron beloofde vorig jaar meer zeggenschap aan Schotland.