Polen ligt onder een vergrootglas van de Europese Unie. De koers die het land vaart na de democratische machtsovername van nationalistische partij PiS, doet de wenkbrauwen fronsen in Brussel.
De nieuwste zorgen betreffen een omstreden mediawet, die het Poolse parlement nog net voor het einde van vorig jaar aannam.
Ziektes
Met deze wet wil PiS – die al een paar maanden de absolute meerderheid heeft – de publieke radio en tv (ook wel bekend als TVP) veranderen in een ‘nationale omroep’. Uit protest tegen de wet zijn zeker vier leidinggevenden opgestapt. In Polen luisteren en kijken veel mensen naar de programma’s van de publieke omroep. Volgens de BBC hebben deze een bereik van 90 procent van de Poolse bevolking.
De Duitse eurocommissaris Günther Oettinger wil dat Polen onder toezicht komt te staan, en dat het – als het land niet inbindt – mogelijk het stemrecht in Brussel verliest. Ook vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans vroeg Polen eerder al om opheldering. Dat gebeurde per brief.
In een interview met het Duitse blad Bild verdedigt minister van Buitenlandse Zaken Witold Waszczykowski de mediawet. ‘We willen ons land gewoon van een aantal ziektes genezen, zodat het zich weer kan herstellen.’ Hij vraagt vooral van Duitsland meer solidariteit en begrip voor de situatie in Polen.
Waszczykowski keert zich in het vraaggesprek tegen een ‘nieuwe mix van culturen, een wereld van fietsers en vegetariërs, die zich alleen maar richten op duurzame energie, en strijden tegen elke vorm van religie’.
Complottheorieën
Regeringspartij PiS, die wordt aangestuurd door de zeer invloedrijke ex-premier Jaroslaw Kaczynski, gelooft erin dat zijn land na het einde van het communisme wordt bestuurd door mensen die Polen geen warm hart toe dragen. Met andere woorden: ‘onpatriottische amorele elementen’.
De regeringspartij leunt op een conservatieve en (streng)katholieke achterban, en ging als voornaamste oppositiepartij fel tekeer tegen het Burgerplatform, de conservatief-liberale partij die de afgelopen jaren aan de touwtjes trok.
Onderdeel van die campagne was ook het verspreiden van diverse complottheorieën. Bijvoorbeeld dat de toenmalige premier Donald Tusk (thans voorzitter van de Europese Raad) betrokken was bij de vliegramp bij Smolensk in 2010, waarbij de broer (en president van Polen) van Jaroslaw, Lech Kaczynski, om het leven kwam.
De mediaregulering is overigens niet de eerste nieuwe wet van de regering van de Poolse president Andrzej Duda die voor opschudding zorgt. Onlangs tekende Duda een wet die de macht en onafhankelijkheid van het Grondwettelijk Hof indamt.