Derk Jan Eppink over de Amerikaanse presidentsverkiezingen.
De kiezers in Iowa trokken belangrijke scheidslijnen in de race naar het Witte Huis. De gedoodverfde Democratische presidentskandidaat, Hillary Clinton, versloeg met een neuslengte haar rivaal Bernie Sanders, de socialistische Senator uit Vermont: 49,9 versus 49,5 procent. Sanders overbrugde in enkele weken een enorme achterstand. Bij de Republikeinen breidde het verwachte tweegevecht tussen Ted Cruz, Senator uit Texas, en Donald Trump, de miljardair uit New York, zich uit met een derde kanshebber: Marco Rubio, Senator uit Florida.
Na Iowa reisden kandidaten naar New Hampshire waar op 9 februari de tweede krachtmeting is. Volgens peilingen is zowel Sanders als Trump favoriet in deze seculiere staat in het noordoosten. Cruz is voor inwoners van New Hampshire te religieus. Trump moet er winnen om momentum te creëren voor de voorverkiezingen in het Zuiden van de Verenigde Staten. Rubio kan zich opwerpen als topkandidaat. Als Clinton verliest in New Hampshire is zij afhankelijk van sterke steun onder latino’s en zwarte Amerikanen in het Zuiden. Door haar moeizame start kan het animo echter afbrokkelen.
Averij
Democraten wilden een kroning van Clinton. De weinige debatten tussen kandidaten die de partijtop organiseerde, waren bij voorkeur op tijdstippen met lage kijkdichtheid. Om Clinton te beschermen. Het hield Sanders niet tegen. Vorige week was bij nieuwszender CNN, op verzoek van Clinton, een ‘forumgesprek’ met kandidaten waarin zij alle ruimte kreeg. Clinton wil nu meer debatten omdat zij ze nodig heeft: CNN en MSNBC vervullen haar wens.
Bovendien wordt ze geplaagd door ‘e-mailgate’, het schandaal rond haar onbeveiligde server thuis toen zij minister van Buitenlandse Zaken was. Het ministerie gaf vorige week opnieuw 900 e-mails vrij: 22 waren te geheim om openbaar te maken. De FBI onderzoekt de e-mails van Clinton, maar ook die van haar staf die de vertrouwelijke informatie bewerkte en verstuurde. Clinton loopt het risico dat de FBI strafrechtelijke vervolging tegen haar en haar stafleden voorstelt. Dat betekent zware averij.
Sanders wekt passie op onder jonge kiezers, maar hij is geen redelijk alternatief. Hij is een radicale socialist die een ‘politieke revolutie’ predikt. Sanders wil topinkomens belasten met een tarief van 90 procent. Het verleden maakt de 74-jarige Sanders nog kwetsbaarder dan Clinton. Van 1981 tot 1989 was hij burgemeester van de stad Burlington, in Vermont. Als burgemeester voerde hij een ‘buitenlands’ beleid. Hij deed in 1985 mee aan een anti-Amerikaanse betoging met als slogan: ‘The Yankees will die’. Sanders bezocht Cuba, prees Fidel Castro daar op televisie en vertrok na zijn tweede huwelijk naar de Sovjet-Unie voor zijn honeymoon. Op het stadhuis ontving hij gasten uit China en de Sovjet-Unie, en leden van het Iers Republikeins Leger (IRA). Tijdens zijn bewind kreeg Burlington de bijnaam ‘volksrepubliek’. Democratische leiders beseffen dat de Republikeinse propagandamachine gehakt zal maken van Sanders.
Giftige pijlen
Trump bleef onvoorspelbaar, zoals steeds. Hij besloot niet mee te doen aan het kandidatendebat bij Fox News. Trump had bezwaar gemaakt tegen sterjournalist Megyn Kelly die hard uit de hoek kan komen. Fox News weigerde, zoals een goede televisiezender betaamt, een kandidaat te laten bepalen wie de vragen stelt. Trump meende daarom geen belang te hebben bij het debat. De giftige pijlen werden inderdaad gericht op zijn rivaal Cruz.
Maar Rubio vulde het gat dat Trump liet vallen. Rubio werd winnaar van het debat en kwam zo de top-3 binnen. Trump hield een concurrerend evenement: een geldinzameling voor gewonde Amerikaanse ex-militairen. Hij haalde 6 miljoen dollar (5,5 miljoen euro) op.
Iowa levert bij de Republikeinen zelden de genomineerde. In 2008 won Mike Huckabee, in 2012 Rick Santorum, en geen van twee haalde de nominatie binnen. De laatste die daarin slaagde, was George W. Bush in 2000. De vraag is of Cruz meer van Iowa kan maken en of Trump zijn beschadigde magie kan herstellen. Rubio veranderde het krachtenveld. De morele winnaar hield een ‘overwinningstoespraak’ zoals Barack Obama deed in 2008: ‘Men zei dat deze dag nooit zou komen.’
Elsevier nummer 6,