Komende week spreekt het Amerikaanse Hooggerechtshof zich uit over een controversieel onderwerp: mogen staten beperkingen aanbrengen op het recht van abortus?
Voor het imposante gebouw met klassieke zuilen van het Hooggerechtshof in Washington staan dezer dagen twee rijen vrouwen tegenover elkaar. De ene rij draagt paarse ballonnetjes en een enkeling roept: ik ben een baarmoeder. Zij vinden dat de mogelijkheden tot abortus niet mogen worden verengd.
In de andere rij zijn de vrouwen uitgedost in het blauw, zij zijn tegenstander van abortus. Op 8 maart moet het Hof een belangrijk arrest wijzen in deze uiterst gevoelige materie.
Roe vs. Wade
De hoofdlijnen van de abortuswetgeving worden in Amerika door het Hof getrokken, doordat de hoogste rechter elke wet, waar die ook is aangenomen, kan toetsen aan de grondwet. In 1973 bepaalde het Hof in Roe vs. Wade dat een vrouw het recht op abortus heeft en dat de staat waar zij woont er op moet toezien dat haar gezondheid zover mogelijk gewaarborgd wordt.
Het Hof bevestigde deze uitspraak in de zaak Planned Parenthood vs. Casey uit 1992 en voegde hier aan toe dat de staten geen ongerechtvaardigde beperkingen mochten aanbrengen op het recht van abortus, zolang de vrucht nog niet levensvatbaar is.
Aanvullende eisen
In de zaak die nu dient, gaat het om twee nieuwe wetten in Texas waarin een aantal aanvullende eisen aan abortusklinieken wordt gesteld, zoals de nabijheid van een ziekenhuis. De Republikeinse leden van het deelstaatparlement in Austin die deze wetten introduceerden, beweren uitsluitend in het belang van de vrouw te handelen.
De tegenstanders betogen dat het hier gaat om een verhulde poging de abortuspraktijk terug te dringen. Het aantal klinieken in de ‘Lone Star State’ is gehalveerd sinds de nieuwe wetgeving werd ingevoerd, van 40 naar 20. In de panhandle, het noordelijke uitsteeksel van deze staat, is bijvoorbeeld geen kliniek meer open. In het uitgestrekte Texas moet een vrouw uit Lubbock nu honderden kilometers reizen om te worden geholpen.
Last op zwangere vrouwen
De rechtsvraag waar het nu om gaat, is of de nieuwe regelgeving een ongerechtvaardigde last legt op de schouders van zwangere vrouwen. De dood van de zeer conservatieve opperrechter Antonin Scalia enkele weken geleden zou wel eens voor uitstel van de uitspraak kunnen zorgen.
Als de stemmen staken (vier tegen vier), dan blijft de nieuwe regelgeving in Texas van kracht totdat een voltallig Hof van negen rechters zich heeft kunnen uitspreken. Nu de opvolging van Scalia een zaak van de lange duur dreigt te worden, zal dat moment nog lang op zich laten wachten. De drie vrouwelijke opperrechters betoogden dat abortus een exclusieve zaak van de vrouw en de arts was.