‘Onherroepelijk richting een federale unie. Ook wij eisen een referendum!’ kopte NRC Handelsblad vorige week. Deze kop dekte de inhoud van een open brief die op de opiniepagina van de krant werd afgedrukt.
‘Onherroepelijk richting een federale unie. Ook wij eisen een referendum!’ kopte NRC Handelsblad vorige week. Deze kop dekte de inhoud van een open brief die op de opiniepagina van de krant werd afgedrukt.
Wat zeggen de briefschrijvers over de Europese Unie? Wat willen ze precies en waar zijn ze bang voor?
Ze willen een burgerforum oprichten, handtekeningen inzamelen en zo een referendum afdwingen over de toekomst van Nederland in de Europese Unie.
Onaangename toespraak
De brief begint met een verwijzing naar de toespraak van de Britse premier David Cameron waarin hij de Britten belooft om in 2017 een referendum uit te schrijven over verdere samenwerking met de Europese Unie.
De toespraak van Cameron werd integraal in Elsevier afgedrukt. Geen enkel ander Nederlands medium nam de moeite om deze toespraak volledig te publiceren. Voor eurofiele journalisten was het een onaangename toespraak.
Is de Britse premier eurofoob en een nationalist? Cameron benadrukte in zijn speech: ‘Ik zou nooit willen dat we de ophaalbrug ophalen en ons uit de wereld terugtrekken. Ik ben geen Britse isolationist. Ik wil niet alleen betere voorwaarden voor Groot-Brittannië. Ik wil betere voorwaarden voor heel Europa. Dus, ik spreek als een Britse premier met een positieve visie op de toekomst van de Europese Unie. Een toekomst waarin Groot-Brittannië een betrokken en actieve rol wil spelen, en ook zou moeten willen spelen.’
Uitweg
Cameron maakte iedereen duidelijk dat hij niet eurofoob is en dat hij de Europese Unie niet wenst op te heffen. Cameron wil een Europese constructie die ook goed is voor andere Europese landen.
Groot-Brittannië zit niet in de eurozone. We hebben de eurozone allemaal nodig, aldus de Britse premier. Hij denkt dat de goede structuren van essentieel belang zijn voor de eurozone en voor Groot-Brittannië.
Cameron kijkt niet alleen naar het Britse belang – al is een goed functionerende euro in het belang van de Britse economie.
Met zijn toespraak schept Cameron nieuwe mogelijkheden voor een debat over Europa. Mogelijkheden waarnaar mensen als ik altijd hebben verlangd. Aan een derde, meer pragmatische weg tussen eurofobie en eurofilie werd in de media te weinig aandacht besteed. Cameron biedt ons allen een reële uitweg.
Vrije staten
Doordat de Nederlandse prominenten hun brief openen met een verwijzing naar Cameron, ga ik ervan uit dat ook zij gecharmeerd zijn van deze nieuwe mogelijkheid in het Europa-debat.
Ook zij willen een nieuw kader buiten eurofobie en eurofilie. Ze halen historische argumenten naar voren en geven de Nederlandse burger een bepalende rol: ‘Als burgers van een van de oudste vrije, onafhankelijke staten ter wereld eisen wij dat ook Nederland een referendum uitschrijft. De vraag moet luiden: wilt u onderdeel worden van een Europese politieke unie, zoals in het voorstel van Barroso en Van Rompuy?’
Gevaarlijk
Europa is geen intergouvernementeel samenwerkingsverband meer. De Europese integratie is feitelijk een ‘elitair, technocratisch project’ dat op weinig enthousiasme onder de bevolking kan rekenen. Dat zijn de kernargumenten van de ondertekenaars, die een referendum eisen over de toekomst van de Europese Unie.
Wat gebeurt er in Europa zonder uitdrukkelijke goedkeuring van de Nederlandse bevolking? Een federaal pad is ongewenst, onwerkbaar en zelfs gevaarlijk. U leest het goed: een federaal Europa is gevaarlijk. Dit is een omkering van de perspectieven. Tot nu toe werd aangenomen dat kritiek op het federale Europa gevaarlijk is. De prominenten draaien het om: niet alleen eurofobie is gevaarlijk, maar ook eurofilie.
Bekrompen
Zijn de ondertekenaars van de referendumbrief over de Europese Unie ‘onverdachte’ figuren? Dit zijn hun namen en functies:
Thierry Baudet, Universiteit van Tilburg; Paul Cliteur, hoogleraar encyclopedie van het recht aan de Universiteit Leiden; René Cuperus, medewerker van de Wiardi Beckman Stichting; Ewald Engelen, hoogleraar financiële geografie aan de Universiteit van Amsterdam; Arjo Klamer, hoogleraar economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam; Piet Moerman, emeritus hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam; Ad Verbrugge, filosoof aan de Vrije Universiteit van Amsterdam; Twan Tak, emeritus hoogleraar staatsrecht aan de Universiteit Maastricht; Tom Zwart, hoogleraar mensenrechten aan de Universiteit Utrecht.
Prominente sociaal-democraten, liberalen en anderen hebben deze brief ondertekend. Deze groep kan niet zomaar worden gedemoniseerd en gereduceerd tot een stel nationalisten. Het zijn juist internationalisten. Wie tot voor kort kritiek had op Europa, werd meteen als een bekrompen nationalist gezien.
Referendum
De Britse premier Cameron en de Nederlandse ondertekenaars van de referendumbrief zijn geen bekrompen provinciale nationalisten.
De tijd dat in de elitaire media kritiek op Europa of waardering voor de eigen rechtsorde en voor burgerschap werd gezien als tekens van provincialisme en achterlijkheid, ligt hopelijk achter ons.
Thierry Baudet werd destijds vreselijk aangevallen door eurofielen. Maar de titel van zijn H. J. Schoo-lezing 2012 Pro Europa, dus tegen de EU, dekt nagenoeg de inhoud van Camerons speech.
Zal onze regering het aandurven om een referendum te organiseren over de toekomst van Europa?