Er zijn toverwoorden waarbij het gezond verstand van de meeste mensen op nul gaat. Bij ‘goede doelen’, ‘gezond’, ‘duurzaam’ en ‘maatschappelijk verantwoord’ bijvoorbeeld gaat in menig hoofd het stoplicht op ‘groen’. Ook ‘pesticide’, ‘insecticide’ en ‘kernenergie’ zijn van die toverwoorden, echter met een omgekeerde werking: het stoplicht gaat op rood
Daarom eten vandaag de dag zo veel mensen ‘biologisch’ (weer een toverwoord). Dat is sowieso een merkwaardig initiatief, want zolang het om een handvol goed opgeleide en goed verdienende sukkels gaat, kan het geen kwaad.
Maar je moet er niet aan denken dat hele volksstammen ‘biologisch’ zouden gaan eten. De opbrengst daarvan is dat dan natuurgebieden ter grootte van de Amazone moeten geschikt moeten worden gemaakt voor de ‘biologische’ landbouw.
Fosfor
Journalisten zijn soms net mensen, zo viel me de afgelopen week weer op in de berichtgeving over het Indiase voedselschandaal. Op de eerste dag van deze affaire hoorde ik op de autoradio de aanwezige correspondent beweren dat dit schandaal was veroorzaakt omdat er fosfor in het eten zat.
Ik schoot in de lach. Jacob Moleschot, de Nederlandse arts en denker uit de negentiende eeuw, heeft eens gezegd: ‘Ohne Phosphor kein Gedanken‘. Zo is het maar net. In de lunch van een naar kennis en slimheid aspirerende jongeman hoort fosfor te zitten.
Ik neem het de betreffende correspondent niet kwalijk. De meeste buitenlandse correspondenten zijn in de eerste plaats doorgeefloketten.
Ze lezen ’s ochtends vroeg zoveel mogelijk inheemse kranten en geven dan voor radio, tv of de krant door wat ze hebben gelezen. Doorgaans hebben ze geschiedenis, rechten of politicologie gestudeerd en hebben dus geen idee wat fosfor is.
Pesticiden
Een dag later las ik in de beste krant van Nederland (nee, niet NRC Handelsblad en ook niet Trouw) dat het schandaal zou komen doordat er pesticiden in de Indiase schoollunch zaten. Dat was vermoedelijk voor de meeste lezers van de Volkskrant tamelijk plausibel omdat ze bijna allemaal ‘biologisch’ eten uit angst voor die vreselijke pesticiden.
Maar als de Indiase leerlingen door normale hoeveelheden pesticiden zouden zijn overleden, dan waren u en ik er niet geweest. Al bijna een eeuw zitten er pesticiden op en in ons voedsel en als die stoffen echt levensgevaarlijk zouden zijn, waren onze voorouders al lang overleden of op zijn minst onvruchtbaar geworden.
Nuttig
Pesticiden zijn nuttig. Ze voorkomen dat een deel van de oogst wordt opgegeten door niet-menselijke wezens. Daarbij komt dat hedendaagse pesticiden – zelfs het vermaledijde glyfosaat (RoundUp) – veel minder agressief zijn dan hun voorgangers.
Er is zelfs de interessante optie dat pesticiden juist goed voor onze gezondheid zijn omdat ons afweerstelsel wordt geprikkeld door lichaamsvreemde stoffen – mits het er niet te veel worden.
Gif
Dat is natuurlijk de crux. Een klein beetje ‘gif’ is gezond, te veel is wel gevaarlijk. De waarschijnlijkste hypothese die ik in alle stukken over het Indiase voedingsschandaal heb gelezen, is dat de olie waarin de lunch werd gebakken, is bewaard in vaten waarin eerder landbouwpesticiden hebben gezeten.
Ja, dat is een heel ander verhaal. Dan komen er in de bakolie inderdaad stoffen in dusdanige concentraties dat kleine kinderen eraan kunnen doodgaan.
Het is zoals de oude Paracelsus zei: gif bestaat niet, er bestaan wel giftige doses.