In ruil voor vele dollars hield Egypte zich koest tegen Israël. Soms denk je: wat zou er zijn gebeurd als al die miljarden niet naar dictators waren gegaan, maar naar scholen, ziekenhuizen en onafhankelijke media?
Democratie is meer dan de meerderheid van stemmen. Dat heeft president Mohammed Morsi van Egypte ervaren. Hij dacht: the winner takes it all. Hij was immers door de meerderheid gekozen en dacht een mandaat te hebben.
Ook de Turkse president denkt op die manier. Ik heb de meerderheid achter me, dus ik mag doen wat ik wil. Morsi zal echter met jaloezie naar zijn Turkse collega kijken.
Erdogan timmert al jaren aan de weg. Vroeger greep het leger in Turkije geregeld in, maar dat is monddood gemaakt en weggestopt in de vele gevangenissen.
Hegemonie
Vandaar die arrogante houding bij de onlusten op het Taksimplein in Istanbul. Wie kan hem iets maken? Kritische journalisten verdwenen. Opiniemakers. Schrijvers. Allemaal weggestopt. Niemand heeft zijn oppositie zo vakkundig kaltgestellt als hij.
Democratie is meer dan de hegemonie van de meerderheid. Het gaat ook over gelijke rechten, over inspraak, over medezeggenschap, over instituties die een land op orde houden, een sterke overheid, waarin mensen vertrouwen hebben.
Daar zit het probleem. Egypte is nog helemaal niet klaar voor een echte democratie.
Tanks
In het Westen denken we te makkelijk dat als er maar vrije verkiezingen worden gehouden, alles wel goedkomt. Daarnaast stoppen Amerika en Europa zomaar wat geld in landen als Egypte, zonder dat ze weten waar het heen gaat.
Thomas Friedman, de Amerikaanse schrijver en journalist, waarschuwde ooit dat je geen tanks moet verkopen aan een land waar de meerderheid uit analfabeten bestaat. Daarin heeft hij gelijk.
Jodenhaat
Egypte is cruciaal voor de wankele vrede in het Midden Oosten. In ruil voor vele dollars hield Egypte zich koest tegen Israël. Dat dit kortetermijnoplossingen waren, wordt duidelijk als je weet dat meer dan 80 procent van de Egyptenaren joden haat en ze liever vandaag dan morgen wil uitroeien.
De Amerikaanse president Barack Obama staat nu te hakkelen. Wat moet hij doen? Oud-president Hosni Mubarak was ‘een vriend’. Morsi hadden ze geaccepteerd. Ook met hem hadden ze afgesproken dat hij niet met een krom zwaard de Sinaï zou oversteken.
Dictators
Nu weten ze het ook niet meer. Het Westen is gedeeltelijk verantwoordelijk voor deze chaos. Door de dictaturen in de Arabische wereld rücksichtslos met dollars te steunen, kreeg democratie geen kans.
De stabiliteit die het opleverde, was relatief. Soms denk je: wat zou er zijn gebeurd als al die miljarden niet naar dictators waren gegaan, maar naar scholen, ziekenhuizen en onafhankelijke media? Zou er dan een degelijke democratie zijn ontstaan?