Vrijdagavond spraken Obama en de Iraanse president Rohani elkaar in een ‘historisch’ telefoongesprek. Maar voor al te veel optimisme is het nog veel te vroeg, want eigenlijk is er in Iran niets veranderd: de hoogste machthebber blijft ayatollah Ali Khamenei.
Hun telefoongesprek vrijdagavond duurde vijftien minuten en de sfeer tussen Barack Obama en de Iraanse president Hassan Rohani was volgens het Witte Huis ‘beleefd’.
Het was voor het eerst in ruim dertig jaar dat een Amerikaanse president met zijn Iraanse collega sprak. En Rohani had ook al zo’n mooie verzoenende speech gegeven bij de Verenigde Naties – heel anders dan zijn schuimbekkende voorganger Mahmoud Ahmadinejad.
Rohani verklaarde dat er in zijn land geen plaats is voor kernwapens, en dat die een gevaar zijn voor zijn land, de hele regio, ja voor elk land eigenlijk. En hij hoopt de kernwapenkwestie – werkt Iran nu wel of niet aan een atoombom? – ‘op korte termijn’ op te lossen.
Minst starre
Mooie woorden inderdaad. Maar voor al te veel optimisme is het nog veel te vroeg. Want ondanks een nieuwe president, is er in Iran eigenlijk niets veranderd. De hoogste machthebber is ayatollah Ali Khamenei – en die zit er al sinds 1989.
Hassan Rohani wordt dan wel sinds zijn verkiezing in juni door velen in het Westen steevast ‘de gematigde’ genoemd, maar dat betekent in Iran: hij was de minst starre kandidaat van de tien die door de Opperste Leider waren goedgekeurd. Bijna tachtig kandidaten mochten helemaal niet meedoen.
Ayatollah Khamenei voorkwam zo dat het Iraanse volk op een echte hervormer zou stemmen. Met democratie hadden de verkiezingen weinig te maken.
‘Heroïsche flexibiliteit’
En de Opperste Leider zet ook nu weer de lijnen uit. In een toespraak in Teheran op 17 september gaf Khamenei toestemming om ‘heroïsche flexibiliteit’ te gebruiken in de Iraanse diplomatie. De boodschap voor Rohani: ‘Zeg wat je wil, en doe wat je moet om concessies los te krijgen van de Amerikanen.’
Dat kan Khamenei gerust overlaten aan de geslepen Rohani, die tien jaar geleden als Iraanse toponderhandelaar over het omstreden Iraanse atoomprogramma Europa al succesvol om de tuin leidde.
Tot er eindelijk zichtbare resultaten komen uit Iran, is alle optimisme over verzoening en nieuwe openheid voorbarig. Voorlopig is alleen de toon anders.