Nederlandse politici zouden een voorbeeld moeten nemen aan Michael Bloomberg. De oud-burgemeester wilde niet zichzelf, maar zijn stad verrijken. Jammer genoeg maakt onze politieke cultuur zo’n houding onmogelijk.
Op 1 januari kreeg New York City een nieuwe burgemeester. De hoofdstad van de wereld kent een rijke geschiedenis. Ook letterlijk, vanwege Wall Street en de vele financiële instellingen.
Ook de bestuurlijke geschiedenis van New York is zonder meer rijk aan persoonlijkheden die zich een weg moesten banen door markante tegenstellingen: veiligheid en onveiligheid, armoede en rijkdom. Georganiseerde misdaad en armoede waren altijd de belangrijkste politieke thema’s. En toen kwam 9/11.
Balans
9/11 veranderde New York. De hoofdstad van de wereld werd met succes aangevallen; 9/11 verwondde de stad, bekraste haar ziel. Plotseling was de balans verstoord tussen veiligheid en onveiligheid, en rijkdom en armoede.
Dat werd perfect aangevoeld door de toenmalige burgemeester van New York, Rudy Giuliani. Hij zette zich met alles wat hij had in om de crisis te bezweren. Ondanks zijn lichamelijke problemen – indertijd was hij ernstig ziek – was burgemeester Giuliani overal en coördineerde hij alle noodzakelijke acties.
De man van het jaar 2001, de burgemeester van 9/11, maakte al in 2001 plaats voor een nieuwe post-9/11-burgemeester. Het is niet eenvoudig om in de voetsporen te treden van een populaire bestuurder.
Waardige opvolger
In 2002 werd Michael Bloomberg gekozen tot burgemeester van New York City. Bloomberg, een multimiljardair, kende iedereen. Zijn vermogen wordt geschat op 31 miljard dollar.
Kan een multimiljardair een goede bestuurder zijn? Kan een multimiljardair een waardige opvolger zijn van de burgemeester van 9/11? New York City vertrouwde Bloomberg. In Hollywood-films worden spannende verhalen geproduceerd over een fictieve stad, vergelijkbaar met New York, waar de democratische machtsgreep van een populistische multimiljardair een regelrechte ramp werd voor de democratische instituties.
Populair
Door corruptie en wanorde probeert de fictieve ‘Hollywood-burgemeester’ in een vrije stad tirannie te vestigen. Gelukkig zijn er striphelden die daaraan een einde kunnen maken. Dus moest Bloomberg uitkijken.
The New York Times publiceerde een boeiend artikel over de vertrekkende burgemeester van New York. Michael Bloomberg was populair geworden door de wijze waarop hij de misdaad aanpakte en bouwprojecten leidde. Hij heeft kennelijk veel bereikt voor zijn stad.
Maar er zijn dingen die wij niet wisten. En daar wordt het artikel interessant.
Nuttig
Bloomberg gaf tijdens zijn burgemeesterschap bijna 730 miljoen dollar van zijn privévermogen uit aan goede doelen, onder andere om de leefbaarheid in zijn stad voor de kwetsbare groepen te verbeteren. Met het geld ontwikkelde hij ook projecten die nuttig waren voor de stad.
Dat deed hij niet om publiciteit te genereren – daarom komen we er nu pas achter. Bloomberg ontving een symbolisch jaarsalaris van 1 dollar. De burgemeester van New York kost volgens de wet per jaar 2,7 miljoen dollar.
Maar in de afgelopen twaalf jaar kostte de burgemeester van New York slechts 12 dollar. Terecht schrijft de krant: ‘Voorheen betaalde de stad zijn burgemeester, maar Bloomberg betaalde om burgemeester te kunnen zijn.’ Michael Bloomberg is inderdaad een bijzondere Amerikaan en een bijzondere wereldburger.
Indrukwekkend
Bloomberg is bijzonder omdat hij niet zichzelf, maar de stad wilde verrijken. Bovendien was hij een voorbeeld voor alle vermogende mensen. Dat laatste kan nooit worden onderschat in de financiële hoofdstad van de wereld waar hebzuchtige figuren de wereld in de problemen hebben gebracht.
Het is indrukwekkend dat Amerika een Bloomberg kan voortbrengen.
In 2013 werd Nederland met gevallen geconfronteerd waarbij de bestuurders van verschillende politieke stromingen financieel misbruik hebben gemaakt van hun machtspositie. In één geval veroordeelde de strafrechter de betrokkenen tot celstraffen.
Integriteit
De politiek heeft de discussie teruggebracht tot één thema, namelijk integriteit: Gij zult geen misbruik maken van een bestuurlijke positie om uzelf te verrijken. De schending van dit gebod wordt gezien als de kern van het probleem. Dit is echter een te beperkte en te negatieve aanduiding van integriteit.
Bloomberg leert ons dat het juist om de liefde voor de publieke zaak moet gaan. Een democratische bestuurder moet beseffen dat hij op een bepaalde positie wordt gezet om de publieke zaak te dienen. Het probleem in Nederland is het overschot aan beroepspolitici die ook nog bestuurder zijn. Dat kan niet.
Politieke cultuur
In de Verenigde Staten komen de bestuurders juist vaak uit de samenleving en niet uit de kring van beroepspolitici. Beroepspolitici horen in het parlement.
Alle bestuurlijke lagen in Nederland worden in termen van politieke functies voor beroepspolitici gedefinieerd. Nooit wordt een succesvolle ondernemer benoemd tot Commissaris van Koning. En de burgemeesterspost moeten we helemaal vergeten.
Nederland heeft een Bloomberg nodig. Maar onze politieke cultuur maakt dat onmogelijk.