Wanneer de incompetentie van de Russische machthebbers leidt tot armoede bij het volk, is ultranationalisme niet ver weg. Daarom heeft het Westen alle belang bij een stabiel en democratisch Rusland.
De broederoorlog in Euro-Azië gaat onverminderd door. Niemand kan voorspellen hoe deze oorlog zal eindigen. Ik heb er al eens op gewezen dat de Europese Unie zich op een verkeerde manier heeft bemoeid met het conflict in Oekraine.
Er lopen in dat land fascisten rond die een regelrecht gevaar zijn voor de stabiliteit in de regio. Maar de gewelddadige annexatie van de Krim door de heersers in Moskou bracht een situatie voort die Rusland verder van het Westen verwijderde.
Onvoorspelbaar
Ongeacht de fouten van het Westen in relatie tot Rusland, staat het Westen voor een gevaarlijke en onvoorspelbare oorlog in Euro-Azië. Bovendien ondergaat de Russische Federatie een zeer zorgwekkende verandering.
Na de val van de Sovjet-Unie lukte het Rusland niet om zich te ontwikkelen tot een volwaardige democratische rechtsstaat. De vorming van een oligarchisch regime leidde tot de concentratie van de economische en politieke macht bij een beperkte groep.
Aleenheerser
President Vladimir Poetin trachtte aanvankelijk een evenwicht te vinden tussen de oligarchen en de staatsbelangen. Maar gaandeweg ontwikkelde hij zich als een alleenheerser, slechts bereid om de macht tijdelijk over te dragen aan zijn protégé Dmitri Medvedev.
Uiteindelijk wijzigde hij de constitutie zodanig dat hij zelf nog heel lang aan de macht kan blijven.
De onderdrukking van andersdenkenden, beperking van persvrijheid, uitschakeling van de politieke tegenstanders en een agressief beleid richting een aantal voormalige Sovjetrepublieken kenmerken Poetins politiek.
Catastrofe
Intern bouwt Poetin met de steun van communisten en ultranationalisten aan een staatsideologie. De kern daarvan is het ultranationalisme dat een rechtstreekse bedreiging begint te worden voor alle naburige republieken.
Deze ideologie is op lange termijn ook een serieuze bedreiging voor het Westen. Daarom noemde Poetin recent de opheffing van de Sovjet-Unie de grootste catastrofe van de twintigste eeuw.
Het Rusland van Poetin ziet in het Westen een intrinsieke bedreiging voor de ideologische ankerpunten van de Russische staat. Dat is precies de reden dat de communisten Poetin steunen in zijn anti-westerse beleid en de annexatie van de Krim.
Dwaze dromen
Poetin pompt het gif van het ultranationalisme in de Russische grond. Brengt dit een sterke, autoritaire Russische staat voort? Niemand kan in de toekomst kijken. Maar er is een scenario dat beter met de Russische werkelijkheid correspondeert dan de dwaze dromen van de Russische oligarchen.
De feiten: Rusland produceert eigenlijk niets. Het land drijft op olie en gas. Wat de Russen verder nodig hebben, kopen ze in het Westen. Rusland is een van de minst innovatieve landen in de wereld en lijkt in dit opzicht op Saudi-Arabië. De economische infrastructuur van Rusland is fragieler dan ooit.
Verrotting
De militaire en burgerlijke heersers van Rusland zijn volgens hoogleraar Nina Chroetsjova totaal niet capabel. ‘Poetins incompetentie reikt veel verder dan alleen de economie,’ aldus Chroetsjova in een opiniestuk in de Volkskrant.
Ze herinnert ons aan de vliegramp die de verrotting van de Sovjet-Unie zichtbaar maakte: de aanval door de Sovjet-Unie op vlucht 007 van Korean Air Lines, bijna 31 jaar geleden. Ook toen wisten de incompetente heersers niet adequaat om te gaan met wat ze zelf per ongeluk hadden veroorzaakt.
Legitiem
Chroetsjova maakt nog een vergelijking: ‘Poetins argumenten voor het annexeren van de Krim lijken sterk op die van Brezjnev destijds bij het binnenvallen van Afghanistan: het verijdelen van plannen van de vijand om het land te omsingelen. In 2004 zei Poetin in een toespraak tot Russische veteranen over de Afghaanse invasie dat er legitieme geopolitieke gronden waren om de Centraal-Aziatische grens van de Sovjet-Unie te verdedigen, net zoals hij in maart van dit jaar veiligheidsredenen aanvoerde om zijn Oekraïense landjepik te rechtvaardigen.’
Met een logische precisie laat Chroestjeva zien hoe de staat van Poetin een regime van zwendelaars en dieven is. Poetins veiligheidstroepen, schrijft Chroestjeva, treden ‘nog steeds bruut op, zonder rekenschap af te leggen’.
Incompetent
Over de staat waarin Rusland verkeert onder dit incompetente regime: ‘In sommige delen van het land werken ze samen met criminele bendes. Het door Poetin gecontroleerde rechtssysteem heeft gewone mensen weinig te bieden. Militaire installaties, onderzeeërs, olieplatforms, mijnen, ziekenhuizen en bejaardenhuizen vliegen geregeld de lucht in, storten in of zinken, door verwaarlozing en het totaal ontbreken van aansprakelijkheid.’
Wanneer de incompetentie bij een meerderheid van de Russen leidt tot armoede, ellende, achterstand en wanhoop, zal Rusland in revolutionaire en interne conflicten terechtkomen.
Ultranationalisme
De beweging die onder deze omstandigheden komt bovendrijven: ultranationalisme. Dit moet een strategische zorg zijn voor Europa en Noord-Amerika – Rusland beschikt nog steeds over kernbommen.
Het beleid van het Westen tegen Rusland is niet gebaseerd op diepgaande analyse. Als er maar 10 procent kans bestaat dat bovenstaande analyse waarheid kan worden, dan dient het Westen zich te bezinnen op een strategisch beleid, gericht op de toekomst van Rusland. Daarmee bedoel juist niet een nieuwe Koude Oorlog.
Het westerse Ruslandbeleid moet zoeken naar instrumenten die een serieuze bijdrage kunnen leveren aan de totstandkoming van een democratische rechtsorde in Rusland.
Een sterk, stabiel en democratisch Rusland is van levensbelang voor het Westen. Daaraan moet het Westen werken.