De crises stapelen zich op. Naast de eurocrisis, de Oekraïnecrisis, de implosie van het Midden- Oosten dat terrorisme in Europa voedt, is er nu ook een crisis in Libië, waar IS eveneens de kop opsteekt.
Ook hier geldt dat niets doen geen optie is. Europa kan zich niet veroorloven dat Libië terrorisme gaat exporteren. Een Europese interventie in Libië is echter buitengewoon riskant.
Opstand
Na de volksopstanden in Tunesië en Egypte begin 2011 kwamen ook in Libië tienduizenden mensen in opstand tegen Muammar al-Khaddafi. In maart 2011 nam de VN-Veiligheidsraad een resolutie aan die militair ingrijpen goedkeurde. Frankrijk en Groot-Brittannië namen het voortouw en de Verenigde Staten leverden ondersteuning. De combinatie van Europese luchtsteun, Amerikaanse technologie en Libische opstandelingen op de grond leidde tot de val van Khaddafi.
Vervolgens maakte de westerse coalitie zich zo snel mogelijk uit de voeten. Het machtsvacuüm werd spoedig gevuld door rivaliserende milities, waaronder radicaal-islamitische groeperingen, die elkaar voortdurend bestookten. De rijke wapenarsenalen van Khaddafi verspreidden zich naar de naburige landen, vooral naar Mali. Libië veranderde in een totale anarchie waarin jihadistische groeperingen bloeiden.
Provocatie
Tegenwoordig lopen er ook jihadisten rond die zich hebben gelieerd aan IS. Zij lijken ook de strategie van IS te hebben overgenomen. IS wil met provocaties een westerse interventie uitlokken waardoor haar propaganda dat het Westen erop uit is om de islam te vernietigen, aan geloofwaardigheid wint en nog meer moslims kunnen worden gerekruteerd.
Daarom was IS ook verheugd dat Egypte Libië vanuit de lucht ging bestoken. Die bombardementen konden worden gepresenteerd als bewijs dat het Westen in samenwerking met corrupte Arabische regimes van zins is om de aanhangers van de zuivere islam een kopje kleiner te maken. IS is erop uit om verdeeldheid te zaaien in het kamp van de tegenpartij.
Met groot genoegen werd geconstateerd dat Qatar ontstemd was dat Egypte zonder overleg had besloten om te gaan bombarderen. IS weet ook dat de luchtaanvallen in Irak, Syrië en nu ook in Libië een deel van de moslims in Europa doen radicaliseren en pacifistische burgers met ontzetting vervullen.
Druk
IS heeft dus weinig reden om haar provocaties te staken. Nadat Egyptische kopten werden afgeslacht op een Libisch strand, vrezen experts dat IS zal proberen om strijders mee te sturen met de boten vol vluchtelingen die trachten Lampedusa te bereiken. Steeds meer auto’s met de zwarte vlaggen van IS worden gesignaleerd bij de vijf grote vluchtelingenkampen in Libië, waar zich maar liefst tweehonderdduizend mensen bevinden. Gevreesd wordt dat IS zal besluiten om vluchtelingenstromen in te gaan zetten als wapen om Europa onder druk te zetten.
De situatie is zonder meer ernstig, maar een westers militair ingrijpen zal stuiten op problemen. Het zou wenselijk zijn dat Arabische staten meedoen. Maar zij zijn verdeeld als altijd en geneigd het vuile werk aan het Westen over te laten. Een VN-resolutie zou ook wenselijk zijn, maar Rusland en China hebben spijt van hun steun aan de vorige Libië-resolutie, die in hun ogen werd misbruikt om een regimewisseling te forceren. De relaties met Rusland zijn dermate verslechterd dat Vladimir Poetin met plezier een resolutie zal blokkeren.
Een interventie kan ook zonder VN-resolutie, maar dan worden de risico’s nog groter. Want zonder toestemming van de VN wordt het nog makkelijker voor IS om de interventie te presenteren als bewijs dat het Westen de islam wil vernietigen. Meer rekruten dan ooit zullen zich aanmelden.
Goede raad
Problematisch is ook dat het hier niet gaat om een interventie die de vrede bewaart, maar die vrede moet gaan opleggen. De geschiedenis leert dat dergelijke interventies meestal falen. Goede raad is duur. Het Westen kan proberen Libische milities die jihadisten bevechten van wapens en training te voorzien.
Het gevaar is echter dat die wapens in verkeerde handen vallen, zoals zo vaak gebeurt met wapenleveranties. Het Westen zal hoe dan ook fregatten moeten inzetten om de ongekende vluchtelingenstromen in te dammen. Maar Europa heeft er niet veel meer. Al die bezuinigingen op defensie komen ons nu duur te staan.