Angela Merkel, François Hollande en Petro Porosjenko: alle drie keken bedrukt na 17 uur onderhandelen in het Wit-Russische paleis. Behalve Vladimir Poetin. De Russische president had vorige week donderdag dan ook weinig reden tot klagen.
De lichaamstaal na zeventien uur onderhandelen in het paleis in Minsk was veelzeggend. De president van Wit-Rusland, Aleksandr Loekasjenko, genoot zichtbaar dat zijn land weer even in de internationale schijnwerpers stond.
De Oekraïense president Petro Porosjenko, de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president François Hollande keken bedrukt. De Russische president Vladimir Poetin daarentegen zag er fris en ontspannen uit. Hij had vorige week donderdag dan ook weinig reden tot klagen.
Annexatiezucht
Poetins doelstellingen zijn duidelijk. Zijn annexatiezucht komt tegemoet aan de Russische publieke opinie. Hij wil voorkomen dat buurland Oekraïne ooit nog lid wordt van de NAVO of de Europese Unie (EU), en dat is dankzij de burgeroorlog de facto gerealiseerd. Ten slotte wil Poetin voorkomen dat Kiev een bloeiende democratie wordt, omdat Russen die gebukt gaan onder de sancties, wel eens op het idee kunnen komen dat inspraak zo gek nog niet is.
Poetin heeft belangrijke troefkaarten in handen. Russen worstelen weliswaar met de sancties en de lage olieprijs, maar een dictatuur kan verzet hardhandig onderdrukken. De reserves van de centrale bank slinken, maar geven nog wel even respijt. Poetin kan zijn militaire overwicht dus uitspelen.
Poetin weet als geen ander dat het Oekraïense leger, ook als het wordt bewapend door de Amerikanen, niet kan wedijveren met het Russische wapenarsenaal. Hij weet ook dat de regeringen in het Westen niet van zins zijn om hun zonen te laten sterven voor Kiev.
Goede zaken
Hij heeft dan ook goede zaken gedaan in Minsk. Het Minsk II-akkoord rept nergens, net zomin als Minsk I, over de Krim. Daar heeft het Westen zich dus kennelijk al bij neergelegd. Al het geweeklaag over het einde van de Westfaalse orde waarin nationale grenzen dienen te worden gerespecteerd, is door het Russische militaire overwicht verstomd. Het internationale recht bestaat alleen nog in de hoofden van volkenrechtsgeleerden.
Poetin is er eveneens in geslaagd om een wig te drijven in de trans-Atlantische samenwerking. In de Verenigde Staten staan de Republikeinen te springen om wapens aan Kiev te leveren, en nu het staakt-het-vuren geen stand lijkt te houden, zal dat misschien ook gaan gebeuren.
Merkel heeft zich daar fel tegen verzet. Haar inschatting is dat ook een bewapend Kiev zich niet zal kunnen verweren tegen de Russische overmacht. Bovendien zal westerse steun aan Kiev Poetin het excuus verlenen om de separatisten nog meer wapentuig te geven. Het gevolg zal zijn dat er alleen maar meer doden vallen zonder dat er een bestand in zicht komt.
Afslachten
De Amerikanen stellen daar tegenover dat het Westen het Oekraïense leger toch niet zomaar kan laten afslachten als straks de oorlog weer oplaait. Kiev smeekt om anti-tankraketten, onbemande verkenningsvliegtuigen en bescherming tegen raket- en artillerie-aanvallen.
Als het Westen die niet verstrekt, zou Poetin in de verleiding kunnen komen om nog meer gebied te annexeren. Bovendien zal het Westen Poetin toch ergens moeten stoppen. Als dat niet gebeurt, zou Poetin ook in de verleiding kunnen komen om interne opstanden in de Baltische staten te steunen, en dan zijn wij helemaal in de aap gelogeerd.
IJskast
Dit meningsverschil kan misschien nog even in de ijskast worden gezet, omdat Poetin zou kunnen besluiten om te genieten van alles wat hij inmiddels heeft bereikt en zich even koest houdt. Met een dergelijke houding zou hij eveneens een verscherping van de sancties kunnen voorkomen. Hij zou zelfs kunnen overwegen om Debaltsevo op te geven om daarmee op den duur een vermindering van de sancties te bereiken.
Dit is niet ondenkbaar, omdat de status-quo zo gek nog niet is. Autonomie voor Donetsk en Loegansk impliceert dat Poetin de failliete mijnen in Oost-Oekraïne niet hoeft te subsidiëren. Rusland zal erin slagen om de grens met Oekraïne open te houden, waardoor de aanvoer van soldaten en wapens voor een nieuwe oorlog mogelijk blijft. Zo’n uitkomst is in strijd met het Minsk II-akkoord, maar het Westen is niet in staat om naleving af te dwingen.
Intussen nemen de centrifugale krachten in het bijna failliete Kiev toe. Er is veel waarover Poetin tevreden kan zijn.