Inmiddels, een jaar na het verdwijnen van vlucht MH370, is duidelijk dat de luchtvaart toe is aan nieuwe regels. Chinese piloten spreken bijvoorbeeld nauwelijks Engels. Hopelijk is er geen nieuwe vliegramp nodig om Peking wakker te schudden.
Afgelopen zondag was het precies een jaar geleden dat vlucht MH370 van de radarschermen verdween.
De Boeing 777 van Malaysia Airlines was op 8 maart 2014 om 00.41 uur lokale tijd opgestegen vanaf de luchthaven van Kuala Lumpur. Het toestel met 239 inzittenden aan boord ging op weg naar Peking, maar zou daar nooit aankomen.
Het is een van de grootste mysteries van deze tijd. Hoe kan een groot verkeersvliegtuig zomaar verdwijnen? Er is al veel over gezegd, maar de waarheid is dat we geen idee hebben.
Dat is voor iedere luchtreiziger een beklemmend idee. Ik heb enkele malen over de kwestie geschreven en het is me duidelijk geworden dat de manier waarop we het luchtverkeer leiden, enorm ouderwets is.
Boven zee is alles anders
Dankzij satellieten weten uw mobieltje of laptop op elk moment precies waar u zich bevindt. Uw gps-systeem kan zelfs de laatste files of wegomleidingen verwerken. Andersom laat uw smartphone zo veel elektronische sporen achter dat uw locatie tot op 5 meter nauwkeurig valt te herleiden.
In de luchtvaart niet. Daar wordt alles vanaf de grond geregeld. Radarsystemen zijn de ogen en oren van de luchtverkeersleiding. Dat werkt prima boven land; boven zee is alles anders. Door de bolling van de aarde kunnen radarstations niet onbeperkt ver kijken.
Om de positie van vliegtuigen te bepalen, worden zij uitgerust met transponders. Die reageren een keer per half uur op een signaal van de luchtverkeersleiding door een bericht terug te zenden met vluchtgegevens, zoals positie, hoogte, snelheid en richting.
Maar juist dit cruciale systeem is door de bemanning handmatig uit te schakelen.
Geen idee
We hadden gewaarschuwd moeten zijn door de ramp met AF447. Dat Air France-toestel op weg van Rio de Janeiro naar Parijs verdween in 2009 boven de Atlantische Oceaan, en het duurde twee jaar voordat het wrak werd gevonden. Er vielen 228 doden.
Ik herinner me hoe verbaasd ik was dat de luchtverkeersleiding geen idee had waar toestellen op weg tussen Zuid-Amerika en Europa zich precies bevinden. Net zomin als de piloten over meteorologische informatie in dit gebied kunnen beschikken.
Ze zijn afhankelijk van hun weerradar die enkele kilometers vooruitkijkt en de informatie die andere piloten over de boordradio delen.
Boven de Grote Oceaan, de Indische Oceaan of de Zuid-Chinese Zee is het niet anders. Hier wordt het elke dag zienderogen drukker in de lucht. Azië is de snelst groeiende luchtvaartmarkt ter wereld; China voorop.
Gebrekkige kennis
De internationale luchtvaart snakt naar een grondige modernisering van de luchtverkeersleiding. Al was het maar omdat steeds grotere passagiersstromen zich boven oceanen verplaatsen. De mysterieuze verdwijning van MH370 heeft ertoe geleid dat nu eindelijk wordt gesproken over gebruik van satellieten om de burgerluchtvaart beter in de gaten te houden.
Wat betreft de Chinese luchtvaart doet zich een specifiek veiligheidsprobleem voor. Vorige week sloegen piloten van drie maatschappijen die frequent op China vliegen, alarm over de gebrekkige kennis van het Engels van Chinese piloten.
Engels is de voertaal in de luchtvaart. Maar Chinese luchtverkeersleiders en piloten communiceren onderling meestal in het Mandarijn.
Buitenlandse piloten kunnen daardoor een deel van de radiocommunicatie van toestellen om zich heen niet volgen. Net zomin als Chinese piloten de communicatie van de buitenlandse toestellen kunnen begrijpen. Nederlandse piloten bevestigen dit aan mij.
Zeer veilig
Weinig hoopgevend is de reactie van de Chinese luchtvaartautoriteiten op de internationale kritiek. Zij lieten de pilotenwebsite AIN, die als eerste over het probleem publiceerde, weten dat de tweetalige communicatie in het Chinese luchtruim een vaststaand gegeven is dat al geruime tijd bestaat.
We moeten het afkloppen, maar ondanks de enorme groei is het luchtverkeer in China de afgelopen jaren zeer veilig gebleken. Er wordt veel geld en moeite gestoken om vliegtuigonderhoud en training van piloten aan internationale standaarden te voldoen.
Het is te hopen dat er geen vliegramp voor nodig is om de Chinese luchtvaartautoriteiten te overtuigen dat de communicatie tussen de toren en de cockpit ook beter aan internationale regels kan voldoen.