De Franse elite keek een andere kant op en hoopte dat het allemaal vanzelf goed kwam in de banlieus. Maar juist daardoor kon het Front National opbloeien. Haar denkbeelden passen in een lange Franse traditie.
De opmars van het Front National boezemt de Franse elite angst in. Zij probeert dan ook de partij van Marine Le Pen in diskrediet te brengen. Zo wordt die op één lijn gesteld met het fascisme, in de hoop dat de kiezersgunst zal terugkeren naar de klassieke machtspartijen.
Die strategie is gedoemd om te falen, omdat veel kiezers in Frankrijk geen enkel vertrouwen meer hebben in de politieke kaste die hun land bestuurt.
Het succes van het Front National heeft alles te maken met de nationale identiteitscrisis. Frankrijk verkeert al geruime tijd in een diepe economische crisis en 3,5 miljoen Fransen zijn werkloos. De lage koers van de euro en de lage olieprijs geven weliswaar wat lucht, maar de heersende politieke elite lijkt niet in staat om de noodzakelijke hervormingen door te voeren.
Zeuren
Niemand houdt nog van president François Hollande. Hij kwam in 2012 aan de macht toen hij de impopulaire Nicolas Sarkozy wist te verslaan met de belofte de economie weer te laten groeien. Hij zei ook dat Brussel moest ophouden met zeuren over het Franse begrotingstekort en de staatsschuld.
Het is Hollande inderdaad gelukt om Brussel op afstand te houden. Onlangs slaagde Parijs er immers in om de 3-procentsnorm voor het begrotingstekort opnieuw uit te stellen, dit keer tot 2017. Parijs is ook in zijn nopjes met het stimuleringsbeleid van Mario Draghi, president van de Europese Centrale Bank (ECB), omdat de rente hierdoor daalt – net als de eurokoers en de urgentie om te hervormen.
Je zou dus verwachten dat Hollandes succesvolle uitstelbeleid in de Europese Unie (EU) de eurosceptische Marine Le Pen de wind uit de zeilen zou nemen.
Kille saneerder
Niets is minder waar. Parijs kreeg alleen uitstel tot 2017 als de Franse regering bereid was om 50 miljard euro op de overheidsuitgaven te bezuinigen. Dat is geen sinecure in een land dat veel werklozen telt. Voor Marine Le Pen is het dus niet zo moeilijk om Hollande weg te zetten als een kille saneerder terwijl hij in werkelijkheid veel minder bezuinigt dan zou moeten.
Het Front National en de gevestigde partijen hebben meer met elkaar gemeen dan je op het eerste gezicht zou denken. Marine Le Pen zou nooit zoveel succes hebben met klassieke anti-mondialiseringspraatjes als de Fransen niet decennialang in praatprogramma’s een stoet Franse linkse en rechtse intellectuelen hebben moeten aanhoren die altijd verklaarden uitsluitend vertrouwen te hebben in de staat, en niet in de markt.
Marine Le Pen kan met haar denkbeelden dus aansluiten bij een in Frankrijk wijdverbreide antipathie tegen de vrije markt. Het enige wat zij hoeft toe te voegen, is de boodschap dat de Franse staat op dit moment in verkeerde handen is.
Zij zou ook nooit zoveel succes hebben met haar anti-EU-betoog als zij zich niet had kunnen aansluiten bij een eeuwenoude Franse traditie die teruggaat tot de denkwijze van kardinaal en staatsman De Richelieu (1585-1642), waarin de Franse nationale soevereiniteit wordt verabsoluteerd.
Laten we wel wezen, generaal Charles de Gaulle (1890-1970) was nooit bereid geweest om de Franse frank op te geven. François Mitterrand was dat wel, maar alleen omdat hij zo hoopte af te komen van de Duitse dominantie in het Europese wisselkoerssysteem.
Gammel
Nu Marine Le Pen kan prijsschieten op de gammele constructie van de euro, plaatst zij zich dus in een rijke nationale traditie waarin het nationale belang altijd voorop heeft gestaan.
Marine Le Pen had ook nooit succesvol de problemen van de multiculturele samenleving onder de aandacht kunnen brengen als de elite meer aandacht zou hebben gehad voor de noodzaak om republikeinse waarden in de banlieue te verspreiden.
In werkelijkheid keek de elite een andere kant op en hoopte dat het allemaal vanzelf goed kwam. Alsof mensen die uit een vechtcultuur afstammen in plaats van een leescultuur automatisch het Franse seculiere model omarmen. Alsof theocraten opeens verslingerd raken aan de werken van Voltaire.
De consensus die bestaat onder Franse intellectuelen over de negatieve kanten van de mondialisering, de lichtzinnige constructiefouten van de euro en de desinteresse voor de problemen in de banlieue hebben de weg bereid voor de opmars van het Front National.
De Franse elite heeft het populisme zelf gebaard.