Aan het afschuifgedrag waaraan Europese landen zich schuldig maken, moet een einde komen. Er zullen minder bootvluchtelingen zijn als de asielprocedure alleen nog elders kan worden gestart. Daartoe moet zich een stabiele Afrikaanse middenklasse ontwikkelen.
Vluchtelingen voor het geweld en de corruptie in het Midden-Oosten en Afrika dromen van een beter leven in Europa. Het Europese vluchtelingenbeleid hangt echter van paradoxen aan elkaar. Elke dag verdrinken er vluchtelingen. Wat kan Europa leren van het Amerikaanse en Australische beleid?
Vluchtelingen proberen wanhopig Europa te bereiken, omdat alleen daar asiel kan worden aangevraagd. Mensensmokkelaars liggen er geen nacht van wakker als vluchtelingen verdrinken, want het geld is al binnen.
Pogingen om drenkelingen uit de zee te redden, verhogen het aantal vluchtelingen dat op krakkemikkige bootjes stapt, waardoor handelaren nog meer geld verdienen. Gevolg is ook dat er nog meer migranten verdrinken – Europese patrouilleschepen zullen nooit iedereen kunnen redden.
Zuid-Europa, waar de vluchtelingen aankomen, kan de lasten niet meer dragen en knijpt een oogje toe als zij naar het noorden vertrekken. Ook in Noord-Europa is er afschuifgedrag. Duitsland, Zweden en Nederland laten veel vluchtelingen toe. Europa heeft een gemeenschappelijke buitengrens, maar geen gemeenschappelijk asielbeleid.
Het leeuwendeel van het budget van het Europese vluchtelingenbeleid wordt besteed aan vluchtelingen die erin zijn geslaagd om Europa te bereiken. Het veel grotere contingent vluchtelingen dat in de eigen regio wordt opgevangen, krijgt nauwelijks geld.
Zij die geen geld hebben om een mensensmokkelaar duizenden dollars te betalen, blijven dus in opvangkampen in de regio onder vaak abominabele omstandigheden.
Geen paradijs
De Verenigde Staten en Australië kennen een heel ander vluchtelingenbeleid. Veel vluchtelingen die op boten stappen in Cuba, Indonesië of Maleisië worden opgespoord door Amerikaanse of Australische patrouilleschepen.
Daarna worden zij naar opvangkampen gebracht in Guantánamo op Cuba of Nauru, een eiland in Oceanië, en Manus Island (Papoea-Nieuw-Guinea) waar Australië asielzoekerscentra beheert. Vervolgens begint daar de asielprocedure.
Die opvangkampen zijn geen paradijs. Australië en Amerika slagen er wel in om het aantal bootvluchtelingen dat verdrinkt te beperken. Het Europese systeem, waardoor de asielprocedure alleen in Europa zelf kan gebeuren, is daartoe niet in staat.
Europa heeft natuurlijk een groter probleem dan Australië en de Verenigde Staten. Vluchtelingen uit het Midden-Oosten en Afrika kunnen namelijk zowel een route over land als over zee kiezen.
Amerikanen kampen met een toevloed van illegalen vanuit Mexico, maar de zeeroute vanuit Cuba is overzichtelijk. En Australië is een eiland, dus de autoriteiten kunnen zich concentreren op maritieme operaties.
Interessant
Daar komt nog bij dat de Verenigde Staten en Australië eenheidsstaten zijn die niet eindeloos, zoals de Europese Unie, hoeven te overleggen met lidstaten. Zij hebben geen last van afschuifgedrag.
Toch is het Australische en Amerikaanse beleid interessant. Er zouden minder bootvluchtelingen zijn als de asielprocedure alleen nog elders kan worden begonnen. Er zou geld vrijkomen voor opvangkampen in de eigen regio zodat daar de omstandigheden beter worden.
Het zou ook de perfide mensensmokkelaars brodeloos maken. Europese landen kunnen ook een eerlijke verdeelsleutel bedenken zodat niemand zijn snor drukt bij het opnemen van asielzoekers.
Anarchie
Groot probleem is de totale anarchie in Libië. De Europese Unie ontkomt er niet aan om ook een klein deel van Libië te pacificeren waardoor opvangkampen waar de asielprocedure wordt gestart, kunnen worden gecontroleerd. Opgepikte bootvluchtelingen moeten worden teruggebracht naar diezelfde kampen.
Dit alles kan veel vluchtelingen redden van de verdrinkingsdood en de voedingsbodem wegnemen voor radicale partijen in Europa die immigratie helemaal willen stoppen.
Europa kan meer doen om oorzaken van vluchtelingenstromen aan te pakken. Stoppen met het faciliteren van belastingontwijking van bedrijven in Afrika zou de slagkracht van Afrikaanse regeringen verhogen. Meer Afrikaanse producten kopen, zal Afrika welvarender maken.
Door beide maatregelen groeit de Afrikaanse middenklasse. Dat is belangrijk, omdat de middenklasse betere politieke leiders kan kiezen. Daaraan is in Afrika immers grote behoefte.
Elsevier nummer 18, 2 mei 2015