Missen Nederlandse bedrijven in China de boot? Op basis van een enquête onder Europese bedrijven in China zou je denken van niet.
Twee derde verwacht de komende maanden personeel te ontslaan om kosten te besparen. Slechts 55 procent verwacht zijn activiteiten komend jaar uit te breiden. En 28 procent is optimistisch over de winstgevendheid van zijn Chinese activiteiten.
Pessimistisch
Het staat allemaal in een onderzoek onder 541 multinationale bedrijven door de Europese kamer van Koophandel in China waarvan de resultaten deze week zijn gepresenteerd. De cijfers zijn over de hele linie pessimistischer dan bij een vergelijkbaar onderzoek vorig jaar.
De vertraging van de economische groei in China is daar voor een belangrijk deel debet aan. Maar uit het onderzoek blijkt ook dat Europese bedrijven problemen ondervinden met het zakelijke klimaat. Meer dan de helft van de ondervraagden zegt door de autoriteiten gediscrimineerd te worden ten opzichte van Chinese concurrenten.
Bijna twee derde hekelt het ‘onvoorspelbare’ juridische systeem.
Daarnaast ervaren meer bedrijven het Chinese internet als een rem op hun activiteiten.
Zo zegt 57 procent dat onbereikbaarheid van informatie (censuur) een negatief effect heeft; 24 procent klaagt over langzaam internet en 31 procent zegt moeilijkheden te ondervinden in de communicatie met het hoofdkantoor, klanten of partnerbedrijven.
Welkom
Die resultaten vertonen veel overeenkomst met een onderzoek in september 2014 van de Amerikaanse kamer van koophandel in China onder 164 grote bedrijven uit de VS. Belangrijkste conclusie: ondanks alle hervormingen om buitenlands kapitaal aan te trekken, voelt maar 11 procent zich ‘meer welkom’ in China dan voorheen. Zestig procent voelt zich echter minder welkom in China. Bij hetzelfde onderzoek een jaar geleden was dat nog 41 procent.
En dan is er nog het onderzoek van de Japan Bank of International Cooperation onder 625 Japanse ondernemingen met (productie)vestigingen in het buitenland. Gestegen arbeidskosten, sociale instabiliteit en een negatieve attitude tegenover Japan zijn de belangrijkste redenen waarom Japanse multinationals hun interesse in China verliezen.
Als je al die onderzoeksgegevens op een rij zet, ontstaat een negatief beeld van de kansen voor buitenlandse ondernemingen in China. De vraag is of dat terecht is.
Eerst de feiten. De directe buitenlandse investeringen in China waren in 2014 voor het eerst groter dan die in de VS. Volgens cijfers van de VN investeerde de wereld 128 miljard dollar in China, tegenover 86 miljard in Amerika. Overigens werd de VS vorig jaar niet alleen door China, maar ook door Hong Kong ingehaald (111 miljard dollar).
Het ‘nieuwe normaal’
Waarom zijn bedrijven dan toch zo pessimistisch over het zaken doen in China? Een belangrijke reden is het vertragende groeitempo van de Chinese economie. Tot voor kort groeide het bruto nationaal product zo snel, dat het haast onmogelijk was er niet van te profiteren.
Het ‘nieuwe normaal’, zoals de Chinese overheid het lagere groeitempo zelf noemt, betekent dat de gouden jaren voorbij zijn. But every cloud has a silver lining.
Een groeitempo van enkele procenten is vergeleken met de economische groei in de VS, de EU en Japan nog steeds hoog. De potentie van de Chinese markt met 1,35 miljard inwoners blijft enorm. China was dankzij zijn fenomenale thuismarkt tot ver in de 19e eeuw de grootste economie ter wereld. De industriële revolutie heeft de verhoudingen in de wereld meer dan honderd jaar op zijn kop gezet. Nu China zelf is geïndustrialiseerd loopt het de achterstand op het westen weer in.
Er is dan ook geen sprake van een exodus van westerse bedrijven. “Het optimisme wordt minder, maar is er nog steeds. We zien Europese bedrijven China niet verlaten”, aldus Jörg Wuttke, de voorzitter van de Europese kamer van koophandel in China tegen persbureau AFP. “Je kunt nog steeds niet om China heen.”
Internetprobleem
Valt er dan echt niets te klagen? Natuurlijk wel. Naarmate de Chinese markt langzaam volwassen wordt, gaan beperkingen wringen. De toegang vanuit China tot het internet is echt een probleem aan het worden. Niet alleen voor buitenlandse, maar ook voor Chinese bedrijven.
De dominante positie van staatsbedrijven is marktverstorend. Bescherming van intellectuele eigendom is ontoereikend en beperkt de toestroom van kennis naar China. De instroom van buitenlands kapitaal is nog steeds aan beperkingen onderhevig.
China heeft buitenlands kapitaal en kennis momenteel hard nodig om te blijven groeien. Bezwaren van buitenlandse ondernemingen serieus nemen en obstakels uit de weg ruimen zou ook het nieuwe normaal moeten zijn.