Barack Obama geeft zelf toe dat door de atoomdeal het gedrag van Iran in het Midden-Oosten niet zal matigen. De Amerikaanse wens om een machtsevenwicht te creëren tussen Iran en de Arabische wereld zal nog heel wat bloed doen vloeien.
De kogel is door de kerk. Iran is bereid om zijn nucleaire programma onder internationaal toezicht te plaatsen, in ruil voor het afbouwen van de zware economische sancties die sinds 2011 zijn ingesteld tegen het land.
De Amerikaanse president Barack Obama claimt dat deze deal in de komende tien jaar voorkomt dat Iran een kernwapen verwerft. Helaas zal Iran in de tussentijd het Midden-Oosten verder destabiliseren.
Het is prachtig dat er nu grenzen worden gesteld aan het aantal centrifuges waarmee Iran uranium kan verrijken, maar dit geldt slechts voor een periode van tien jaar. Tijdens deze periode hoeft Iran zelfs niet de bestaande centrifuges te ontmantelen.
Het land mag ook gewoon doorgaan met het ontwikkelen van technologie die het in staat zal stellen om kernwapens sneller te vervaardigen. Obama heeft dus gelijk dat er de komende tien jaar meer inzicht en controle zullen zijn op het Iraanse programma. Maar daarna beginnen de problemen opnieuw.
Ook binnen die tien jaar zijn er overigens problemen. Als de inspecteurs ontdekken dat Iran de afspraken schendt, kunnen de sancties weer worden ingesteld. Probleem is alleen dat het nogal wat tijd kost om het internationaal eens te worden over nieuwe sancties.
Het internationale bedrijfsleven, dat staat te popelen om in Iran te investeren, zal er alles aan doen om nieuwe sancties tegen te houden. Ook Rusland, dat veel geld hoopt te verdienen aan kernenergiecentrales in Iran, zal niets nalaten om nieuwe sancties te blokkeren.
Imponeren
Obama hoopt dat deze deal de zorgen van de Arabische wereld over een Iraans kernwapen wegneemt, waardoor het gevaar voor de verspreiding van kernwapens afneemt.
Maar waarom zou de Arabische wereld zich laten imponeren door een deal die slechts tien jaar tijd koopt? Saudi-Arabië heeft meer reden dan ooit om een kernwapen te verwerven.
Daar komt nog bij dat de afbouw van sancties het regime in Iran meer financiële middelen verschaft. Waarom zou Teheran dit extra geld niet gebruiken om nog meer geld te geven aan Hamas in de Gazastrook en Hezbollah in Libanon en elders?
Obama geeft zelf nota bene toe dat deze deal het gedrag van Iran in het Midden-Oosten niet zal matigen. Dat is een hoge prijs voor slechts een tienjarige controle op het Iraanse kernprogramma.
Laten we ook niet vergeten dat Iran in Irak aan het winnen is. Het gebrekkige Iraakse leger en de Amerikaanse beslissing om slechts luchtsteun te verlenen, impliceren immers dat Iraanse elitetroepen onmisbaar zijn om IS in te dammen.
Dit Amerikaanse beleid komt eigenlijk neer op een abdicatie die de Arabische wereld met ontzetting vervult. Waarom zouden Saudi-Arabië en de Golfstaten zich nog laten matigen door Washington als Obama bereid is om Iran zijn gang te laten gaan?
De krankzinnige oorlog in Jemen die veel mensenlevens kost en niets oplost, is een voorbode van wat ons te wachten staat.
Hoge prijs
Dit is een slechte deal. In ruil voor slechts tienjarige controle op het Iraanse kernprogramma kan Teheran met de extra inkomsten als gevolg van het afbouwen van de sancties het Midden-Oosten verder destabiliseren. En dan te bedenken dat er wel degelijk een alternatief is.
Waarom worden de sancties niet voortgezet? Zij waren immers heel succesvol. Pas vanaf november 2011 werden er stevige sancties ingesteld. De Iraanse olie-export halveerde, de banken werden geïsoleerd, de Iraanse munt werd steeds minder waard en de inflatie liep op tot 60 procent.
In oktober 2013 was Iran nog slechts zes maanden verwijderd van een ernstige betalingsbalanscrisis. Er was zelfs ruimte om de Iraanse olie-export nog meer in te perken. Wat deed Obama echter? Hij verlichtte de druk in het kader van de onderhandelingen over het interim-
akkoord.
Misschien lukt het om de vervaardiging van de Iraanse bom nog ruim tien jaar uit te stellen, maar de prijs blijft hoog. Teheran zal in de tussentijd immers zijn invloed in Syrië, Irak en Jemen uitbreiden. Tegelijkertijd verliest Obama zijn matigende invloed op de Arabische wereld.
De Arabische staten zullen overal waar Iran intervenieert tegenwicht bieden. Obama’s wens om een machtsevenwicht te creëren tussen Iran en de Arabische wereld zal nog heel wat bloed doen vloeien.
Elsevier nummer 30, 18 juli 2015