Het was een symbolisch moment: Russische schepen die vanuit de Kaspische Zee kruisraketten afvuurden op doelen in Syrië. Het toont dat de Russen, onder leiding van Poetin, hebben afgerekend met een trauma.
Sinds deze week zijn de Russen definitief terug op het podium van de geschiedenis. Terug van weggeweest. Om de verdwijning van de Russische militaire en politieke macht te begrijpen, moeten we terug naar 2 augustus 1990.
Toen viel Irak, onder leiding van Saddam Hussein, Kuweit binnen. Saddam bezette het olielandje in een bestek van een paar uur. Het waren de nadagen van de Sovjet-Unie.
CNN
Op 17 januari 1991, na het verstrijken van het ultimatum, begon de oorlog. Rond middernacht lokale tijd vuurde de U.S.S Bunker Hill enkele Tomahawk-raketten af op Iraakse doelen.
De oorlog was begonnen en voor de eerste keer in de geschiedenis waren we, via CNN, live getuige van oorlogshandelingen, van massale bombardementen op Bagdad.
Het was een onwaarschijnlijk schouwspel. Pax Amerika was op haar hoogtepunt. Onder leiding van de Amerikanen bevond het Westen zich op de toppen van zijn mondiale macht. Niemand kon zich meten met deze macht.
Op 27 februari werd Kuweit bevrijd, Saddam was verslagen. Het Westen achtte zich militair onaantastbaar.
Machtsvertoon
De Golfoorlog maakte een einde aan het Amerikaanse Vietnam-trauma. De weg was vrij voor nieuwe oorlogen en interventies. Na operatie Desert Storm zouden we nog getuige zijn van vele andere operaties: Operatie Desert Fox in 1998 tegen opnieuw Saddam Hussein, de NAVO-interventie in Kosovo (1999), Somalië 1992, Afghanistan, Irak, Libië, et cetera. We zijn gewend geraakt aan het Amerikaanse militaire machtsvertoon.
Op 25 december 1991 trad de laatste president van de Sovjet-Unie Michail Gorbatsjov af. Eindelijk stierf de Sovjet-Unie, op 1 januari 1992 werd zij officieel opgeheven.
Verval
De Russische Federatie, de opvolger van de Sovjet-Unie, raakte in verval. Wereldleiders beschouwden de militaire en politieke kracht van Rusland als marginaal. De opkomende economieën, daar ging het om. Alsof India zomaar een internationale machtsfactor kan worden.
De Russische Federatie bemoeide zich voornamelijk met haar eigen invloedssfeer: de onderdrukking van de islamitische rebellen, schermutselingen in Georgië en de ondersteuning van Iraanse ayatollahs. Maar nu is Rusland wakker.
Vladimir Poetin
Moskou bezette de Krim, tegen alle naoorlogse afspraken in. Dat beviel de Russen wel, maar de burgeroorlog in Oekraïne woedde voort. Sinds 2014 is de Russische president Vladimir Poetin bezig om zijn land te presenteren als een militaire macht. En dat doet hij met succes.
Het Russische Afghanistan-trauma was te vergelijken met het Amerikaanse Vietnam-trauma. De Russische strijdkrachten en de Russische samenleving waren na ‘Afghanistan’ niet langer bereid om buiten de Russische invloedssfeer te opereren.
Beetje bij beetje veranderden na de bezetting van de Krim de Russische gevoelens omtrent het Afghanistan-trauma. Dat trauma is definitief voorbij. De oorlogen kunnen beginnen.
Symbolisch
Vanuit de Kaspische Zee vuurden de Russische oorlogsschepen kruisraketten af op Syrië. Het was een symbolisch moment. Het was namelijk voor het eerst sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog dat Rusland vanuit de Kaspische Zee een grootschalige militaire operatie uitvoert.
Dat doet Rusland met toestemming van Iran. De Russische raketten vlogen waarschijnlijk boven vier Iraanse provincies en Irak, om neer te komen in Syrië. Ook Irak stemde in met de Russische operatie.
Het is ook symbolisch omdat we gewend waren geraakt aan de radargeleide, moderne wapens die alleen uit Amerikaanse schepen worden afgevuurd. Voor het eerst zien we nu datgene wat de Verenigde Staten in de afgelopen 25 jaar deden.
Multipolair
Ook de inzet van hypermoderne straaljagers boven Syrië vormt een gewelddadige inbreuk op ons zelfbeeld: wij vertegenwoordigen niet langer de exclusieve supermacht op aarde.
Denkers schreven uiteenlopende analyses over de multipolaire wereld. Maar niemand kon precies aanwijzen wie de echte militaire machten zouden zijn in de multipolaire wereld. Nu wordt dat duidelijk: Rusland en de Verenigde Staten.
In bredere zin kunnen we spreken van de volgende machten: de Verenigde Staten, de Europese Unie, Rusland en China. Rusland treedt ver buiten de Russische invloedssfeer op met moderne wapens, het is niet meer te stoppen. De Russen hebben de smaak te pakken.
Doctrine
Er bestaat geen enkele serieuze politieke en militaire doctrine voor dit tijdperk. Alle bestaande theorieën gingen ervan uit dat Rusland slechts binnen de eigen invloedssfeer zou opereren, maar de Russen willen wereldwijd opereren.
De boodschap van Poetin is helder: wie zonder overleg intervenieert, zal met Russisch ingrijpen worden geconfronteerd. Het tijdperk dat met Golfoorlog begon, eindigt nu in Syrië met de interventie van Rusland.
Afbakening
Wij zijn nog niet verloren. Er zijn vier reële machten in de wereld, die niet alleen economisch maar ook militair van belang zijn. China, de Verenigde Staten, Rusland en de Europese Unie moeten een nieuw kader afspreken voor de afbakening van machtssferen en voorwaarden voor de interventies.
Rusland begraaft haar Afghanistan-trauma in Syrië.