De verkiezingen zondag in drie Duitse deelstaten worden gezien als een belangrijke graadmeter voor de populariteit van de Duitse bondskanselier Angela Merkel en haar beleid in de migratiecrisis. Het rechtse Alternative für Deutschland (AfD) lijkt de grote verrassing te worden.
Meer dan twaalf miljoen Duitsers mogen zondag naar de stembus in Baden-Württemberg, Rijnland-Palts en Saksen-Anhalt. In de peilingen krijgt de conservatieve partij AfD – die pas sinds 2013 bestaat – tussen de 10 en 20 procent van de stemmen. Volgens politicoloog Gero Neugebauer komt die steun vooral van boze, teleurgestelde CDU-kiezers.
Van eurosceptisch naar anti-migratie
Het AfD begon als een eurosceptische partij, die zich fel uitliet over het EU-beleid in Griekenland en andere Zuid-Europese lidstaten. Daarmee kwamen ze in 2013 met 4,7 procent van de stemmen net niet in het Duitse parlement terecht. Een jaar later veroverden ze wel zeven plekken in het Europees Parlement.
Het afgelopen jaar onderging de partij een grote make-over. In plaats van het verspreiden van eurokritische geluiden richtte het AfD zich volledig op de vluchtelingencrisis. Merkels open deur-beleid, waar meer dan een miljoen migranten in 2015 gebruik van maakten, komt steeds verder onder druk te liggen. Het AfD probeert daar op in te spelen, onder meer met een oproep de Duitse grenzen te sluiten met een hoog hek.
Stop de asielchaos
– Een van de campagneslogans van het AfD
Controverse
De nieuwe leider van de partij, Frauke Petry, zei onder meer dat de politie in noodgevallen wapens moet kunnen gebruiken tegen migranten die illegaal de Duitse grens oversteken. Het veroorzaakte een storm van kritiek – vicekanselier Sigmar Gabriel vergeleek de retoriek van het AfD met die van de nazi’s – maar het leidde er ook toe dat de partij vliegensvlug steeg in de peilingen.
Zaterdag lekte bovendien een document uit waarin een reeks nieuwe plannen wordt aangekondigd. Het AfD zegt besnijdenis van moslims en joden te willen verbieden, net als bepaalde vormen van rituele slachting. Ook wil de partij af van minaretten, die in het document ‘symbolen van de heerschappij van islam’ worden genoemd.
Lees ook: Alternative für Deutschland duikt in het gat rechts van Merkel
Duimen
Merkel probeert in de laatste dagen voor de stembusgang haar beleid te verdedigen en houdt vol dat ze bij een tegenvallende uitslag daar niets aan zal veranderen. Wel gaf ze zaterdag toe niet geheel zeker te zijn van een goede afloop. ‘Fingers crossed – Ik ga duimen,’ zei ze volgens persbureau Reuters.
Hoewel alle andere partijen een samenwerking met het AfD hebben uitgesloten, kan een overwinning wel tot politieke onrust leiden. Zo kunnen de populisten ervoor zorgen dat het onmogelijk wordt voor twee partijen een meerderheid te behalen in een of meerdere regionale parlementen.