Duizenden afgevaardigden en hun staf komen vrijdag in Beijing samen voor de Lianghui, de Twee Sessies. Deze bijeenkomsten zijn om meerdere redenen belangrijk, schrijft Fred Sengers. Trumps ‘historische beslissing’ – de enorme verhoging van het Amerikaanse defensiebudget – heeft daar zeker iets mee te maken.
Tijdens de jaarlijkse, gelijktijdige vergaderingen van het Nationale Volkscongres en de Politieke Consultatieve Conferentie worden belangrijke besluiten genomen over de toekomst van de Volksrepubliek. Zo zal premier Li Keqiang het werkrapport, de begroting en plannen van het kabinet presenteren.
Applausmachine van de partijlijn
Het Nationale Volkscongres is op papier het hoogste democratische orgaan van China. Vanwege het Chinese kiessysteem bestaat het echter alleen uit zo’n drieduizend leden van de communistische partij en daaraan gelieerde organisaties. Het is voor andere kandidaten in de praktijk niet mogelijk om verkozen te worden.
Geen wonder dat het parlement vooral als applausmachine van de partijlijn functioneert. De Politieke Consultatieve Conferentie is een adviesorgaan van de overheid en bestaat uit tweeduizend gedelegeerden met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, religie, wetenschap en de cultuursector. Bekende leden zijn acteur Jackie Chan en sportheld Yao Ming.
Gelijkgestemden over strategische posten?
Om twee redenen zijn de bijeenkomsten dit jaar extra belangrijk. Ten eerste is dit de laatste grote bijeenkomst voordat in het najaar het nationale congres van de communistische partij van China bij elkaar komt. Dit wordt de grote lakmoesproef voor president en partijleider Xi Jinping. Wordt hij voor vijf jaar herkozen (vast wel) en slaagt hij erin op strategische posten gelijkgestemden te laten benoemen (minder zeker)?
Hier wordt duidelijk of Xi zijn macht consolideert en zo de komende vijf jaar zijn politieke agenda kan uitvoeren. Een agenda die bestaat uit langzame economische en institutionele hervormingen, anti-corruptie, het aanwakkeren van nationalisme en patriottisme en is vooral gericht op het versterken van de eenpartijstaat.
Er is nog een reden om goed te kijken naar de Twee Sessies en dat is de Chinese defensiebegroting. Vorig jaar groeide het budget voor het Volksbevrijdingsleger met zeven tot acht procent tot een bedrag tussen de 949 en 958 miljard yuan. De marge zit hem in de belastingopbrengsten; de overheidsuitgaven volgen in principe de groei van de inkomsten, al kent China ook een begrotingstekort.
Op weg naar een slagvaardige krijgsmacht
Het was voor het eerst sinds 2010 dat de Chinese defensiebegroting niet met dubbelcijferige cijfers groeide; alleen op het hoogtepunt van de economische crisis bedroeg de toename 7,5 procent. Ter vergelijking: China’s defensiebegroting van rond de 950 miljard yuan (140 miljard euro) is ongeveer een kwart van wat het Pentagon jaarlijks kan besteden. Analisten denken overigens wel dat de Chinese krijgsmacht in de praktijk meer kan uitgeven, omdat er aparte budgetten zijn voor bijvoorbeeld cyber warfare en wetenschappelijk (militair) onderzoek.
Naar verwachting zal het Chinese defensiebudget voor lopend jaar weer iets sneller groeien dan de belastinginkomsten, mogelijk met 9 a 10 procent. Er is –hoe gek het ook klinkt- extra geld nodig om het leger kleiner te maken. China kondigde vorig jaar een troepenvermindering aan van 13 procent van 2,3 naar 2 miljoen militairen. Daar komen afvloeiingskosten bij kijken.
Het past allemaal in de transformatie van een groot, maar ouderwets conventioneel landleger naar een slagvaardige krijgsmacht met de nadruk op een marine en luchtmacht die van de modernste wapensystemen gebruik maken.
De Britse denktank International Institute for Strategic Studies schreef in februari in zijn jaarrapport dat het Chinese leger zijn technologische achterstand op het westen snel inloopt. ‘China’s militaire vooruitgang benadrukt dat westerse dominantie op het gebied van geavanceerde wapensystemen niet langer een gegeven is,’ aldus IISS-directeur John Chipman.
Grote stappen vooruit
Op het gebied van dominantie in de lucht heeft China grote stappen vooruit gezet. Chinese straaljagers zijn nog niet zo goed als de modernste westerse jagers, maar het Volksbevrijdingsleger maakt dat goed door de ontwikkeling van moderne luchtdoelraketten die zowel vanaf vliegtuigen als vanaf de grond kunnen worden afgevuurd.
IISS noemt apart de ontwikkeling van een nieuwe langeafstandsraket, waardoor tankvliegtuigen en AWACS-vliegtuigen die normaal op ruime afstand van het strijdgewoel opereren binnen Chinees bereik komen. Over twee jaar wordt een nieuw Chinees vliegdekschip te water gelaten. Waarschijnlijk komen er op termijn nog een of twee Chinese vliegdekschepen bij, zodat de marine tegelijkertijd in de Oost- en Zuidchinese zeeën actief kan zijn.
Regionaal conflict met enorme gevolgen
De snelle Chinese wapenopbouw zorgt voor onrust in Zuidoost-Azië, logischerwijs vooral bij landen die een territoriaal conflict met China hebben. Een regionaal conflict zal enorme gevolgen hebben voor de wereldhandel, zelfs als de Verenigde Staten er via zijn bondgenoten niet bij betrokken wordt.
Of het Chinese defensiebudget dit jaar de belastinggroei volgt of juist versnelt toeneemt, zegt dus veel over de aspiraties van China en de veiligheidssituatie in de regio. Het is daarom jammer dat president Donald Trump deze week zijn ‘historische beslissing’ aankondigde om het budget voor de Amerikaanse strijdkrachten met 9 procent te verhogen. Hij geeft daarmee China het perfecte alibi om hetzelfde te doen.