Een kleurrijke voorziening in het Amerikaanse staatsrecht is donderdag luidruchtig gesneuveld, schrijft Rik Kuethe.
Tot dan toe waren er bij voordrachten voor hoge benoemingen zestig van de honderd stemmen in de Senaat nodig voordat een voordracht in stemming kon worden gebracht (closure). Dat betekende dat een vrij aanzienlijke minderheid (40) van de Senatoren de wil van de meerderheid kon fnuiken.
Afzetten is er niet bij
Het lijkt ondemocratisch en dat is het ook wel, maar deze regeling beoogde Republikeinen en Democraten tot een zekere samenwerking te dwingen. Als het gaat om zo’n belangrijke zaak als de benoeming van een nieuwe opperrechter is daar veel voor te zeggen. Immers als de topjurist uitgekozen door de president niet al te oud is, bestaat er een goede kans dat hij of zij dertig jaar blijft zitten. Afzetten is er niet bij.
Speciale editie: Trumps wereldAlles over zijn opmerkelijke presidentschap, zijn stijl, plannen en tactieken, de intimi van de president en zijn zakelijke imperium. Bestel de speciale editie hier >
De Senaat toont steeds meer een bipolair karakter. Twee partijgebonden blokken die onverzoenlijk tegenover elkaar staan. President Trump zat verlegen om een succes en had in Neil Gorsuch een goede kandidaat gevonden. Maar zonder de regel te breken kon hij het verzet van de Democraten evenmin breken. De Republikeinen kozen de vlucht naar voren en bepaalden dat te beginnen met de kandidatuur van de gematigde Neil Gorsuch een enkelvoudige meerderheid voldoende is.
Strijdig met de geest van de grondwet
Welk van beide partijen het gebruik maken van de zogenoemde ‘nucleaire optie’ heeft uitgelokt zal nog wel lange tijd onderwerp van partijstrijd blijven. Maar vast staat dat de Republikeinen strijdig met de geest van de grondwet handelden toen de opvolging van opperrechter Antonin Scalia (overleden op 13 februari 2016 ) aan de orde was.
Meer nieuws, elke dag in je inbox? Meld je aan voor Elseviers nieuwsbrief >>
President Barack Obama kwam toen snel met een opvolger, Merrick Garland. Met de presidentsverkiezingen van 2016 in aantocht vonden de Republikeinen dat de vervanging van Scalia een zaak voor de nieuwe president behoorde te zijn en weigerden zelfs een hoorzitting over Garland.
De positieve fall-out van het hanteren van de nucleaire optie is dat Neil Gorsuch nu verder moeiteloos benoemd is.